Ba Lan: Biểu tình chống lạm thu và đòi đại sứ từ chức

13/03/2023

Mạc Việt Hồng

13-3-2023

Ảnh: FB tác giả

Một cuộc biểu tình khá hy hữu vừa diễn ra ngày hôm nay 12/03/2023 trước Đại sứ quán (ĐSQ) Việt Nam tại thủ đô Warsaw. Sở dĩ nó hy hữu vì biểu tình vẫn là khái niệm xa vời ngay cả với những người Việt sinh sống trong các quốc gia dân chủ. Hơn 300 người đã vượt qua sự hy hữu đó để kéo tới cơ quan ngoại giao này để phản đối lạm thu và đòi đại sứ Nguyễn Hùng từ chức.

Giọt nước tràn ly

Việc lạm thu lãnh sự đã có từ lâu, ai ai cũng biết nhưng nhắm mắt làm ngơ, đâu đó thỉnh thoảng có người lên tiếng, nhưng rồi mọi sự lại nhanh chóng chìm vào quên lãng như đá ném xuống ao bèo.

Cuối tháng Hai, trên trang Facebook cộng đồng, bạn Nguyễn Thiện Dương chia sẻ câu chuyện bạn đi lại mấy lần mà không làm được hộ chiếu cho con, lúc thì lãnh sự nói thiếu “giấy khai sinh hai mặt”, lúc lại thiếu đăng ký kết hôn. Khi bạn hỏi thủ tục cần những giấy tờ gì thì lãnh sự trả lời trống không “lên mạng mà tìm”, hỏi “mạng nào” thì không tiếp nữa, đuổi ra. Dương đã bỏ ra ba ngày ngồi trên ĐSQ để tìm hiểu cách làm việc của bộ phận lãnh sự và nhận thấy ai cũng phải chi nhiều tiền, ai cũng bị hạch sách nhũng nhiễu.

Dương, một ông bố hai con nhỏ đang bệnh rất nặng, tuần chạy thận ba lần. Câu chuyện của Dương gây xúc động mạnh trong cộng đồng và khiến cơn búc xúc lâu nay có dịp nổ tung.

Sau khi chia sẻ câu chuyện Dương chịu rất nhiều sức ép, từ năn nỉ, khuyên bảo cho tới răn đe, dọa dẫm, đề nghị bồi thường.v.v. để rút bài viết. Nhưng đằng sau hình hài ốm yếu là một tinh thần thép, Dương đã không khuất phục trước sự đe dọa cũng như mua chuộc.

Sau đó một làn sóng lên tiếng, ‘đấu tố’ ĐSQ Việt Nam trên mạng, từ việc làm hộ chiếu cho trẻ sơ sinh đến việc kết hôn hay bất kỳ thủ tục lãnh sự nào đều mất rất nhiều tiền khoác thêm sự khó chịu vào người.

Sai lầm của hội đoàn và ĐSQ trong xử lý khủng hoảng

Mặc dù ngay sau khi câu chuyện của Dương bung bét lên mạng xã hội, ĐSQ đã cho người gọi điện thoại, vỗ về, xin lỗi hứa đền bù thiệt hại. Nhưng họ đã không nhìn ra một điều, đã có rất nhiều Dương khác đang đùng đùng nổi giận qua các bình luận trên mạng xã hội. Đáng lẽ phải có một giải pháp cầu thị và công khai thì ĐSQ muốn ‘hoạt động bí mật’ theo kiểu mua chuộc nhân chứng. Dù nghèo, nhưng Dương tuyên bố, 1 triệu USD cũng không mua được và kiên quyết không thỏa hiệp, thập chí còn tung hê hết các trao đổi này lên mạng xã hội.

Hội Người Việt – một hội xưng là đại diện cộng đồng – đứng ra dập lửa, nhưng lại làm cho đám cháy lan to hơn khi thay vì có một giải pháp thỏa đáng, thì bao biện nói dối loanh quanh, hôm trước hủy họp, hôm sau họp kín với nhau, rồi nửa đêm đưa ra thông báo.

Biểu tình, một quyết định gãi đúng chỗ ngứa

Bức xúc, nhiều người nói biểu tình. Khi đó tôi – một người mỗi ngày dành nhiều tiếng ‘ngồi thiền’ trên mạng bỗng tuyên bố vu vơ là nếu bà con muốn, sẽ xin giấy phép để bà con biểu tình. Tuyên bố được hưởng ứng nhiệt liệt!

Nhưng nó cũng gặp phải sự phá đám bởi các phe phái, cá nhân ủng hộ ĐSQ Việt Nam. Bài từng áp dụng với Nguyễn Thiện Dương lại được áp dụng cho những người công khai ủng hộ phương án biểu tình. Vẫn vừa dọa, vừa khuyên bảo hay năn nỉ. Cá nhân tôi đã nhận không biết bao nhiêu cuộc gọi từ những người mà có thể ĐSQ VN cho rằng có nhiều ảnh hưởng tới tôi.

Để xoa dịu lòng dân và ngăn chặn cuộc biểu tình, một đoàn cán bộ cấp cao do Phó chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài Mai Phan Dũng sang họp với ĐSQ, đại diện cộng đồng và những bà con có bức xúc. Nhưng đây, vẫn không phải là cuộc gặp mở, mà chỉ giới hạn hẹp một số người có đăng ký trước và không quá 25 người. Tuy nhiên, con số tham dự về phía bà con chỉ chừng hơn 10 người và không phải ai trong số đó cũng là các bị hại.

Kết quả cuộc họp được công bố chóng vánh ngay chiều tối 11/3 với việc về nước ‘để giải trình’ của lãnh sự Nguyễn Minh Quế đồng thời cải cách công tác lãnh sự, trong đó có việc tăng giờ làm việc, cho phép gửi qua bưu điện, đặt chỗ qua mạng, cung cấp hóa đơn theo chuẩn của Bộ Tài chính.v.v.

Quả bóng biểu tình có thể đã xẹp hơi một phần, nhưng nhiều người cũng nhìn ra, đó chưa phải là cái đích cuối cùng mà họ muốn.

Đại sứ phải từ chức, lãnh sự phải bị truy tố

Cuộc biểu tình sau bao sóng gió từ nhiều phía vẫn diễn ra đúng với dự tính. Thời tiết như chiều lòng người, khi sau mấy ngày sụt sùi, hôm nay hửng nắng. Tuy vậy trời khá gió và lạnh, việc đứng lâu mấy tiếng đồng hồ không phải là dễ dàng với một số người.

Trái với lo ngại, số người tham dự đã vượt mọi dự tính, khoảng hơn 300 người đã sát cánh bên nhau hô vang các khẩu hiệu, cùng nhau nói ra những ấm ức lâu nay với cơ quan ngoại giao. Một trong những khẩu hiệu đó là: “Đại sứ Nguyễn Hùng từ chức”; “Truy tố lãnh sự Quế”.

Nguyễn Thiện Dương đã cùng vợ con vượt 200km lên tham gia biểu tình, trong đoạn đường đó Dương đã phải dừng ba lần để nghỉ vì mệt. Người khác, anh Nguyễn Mạnh Hùng đã đi tầu từ Poznan lên, nhiều bà con đi xe buýt từ trong tâm Wolka Kosowska tới cuộc biểu tình. Đại diện diễn đàn Tôi và Sứ Quán cũng từ Praga tới tham dự và có nhiều tư vấn đáng giá.

Để cho công bằng, những người muốn dành lời khen ngợi cho ĐSQ được đề nghị lên phát biểu, nhưng dù đã gọi loa tới mấy lần, vẫn không có ai lên. ĐSQ cửa đóng the cài lâu lâu lấp ló cái điện thoại để chụp ảnh.

Cuộc biểu tình cũng nhận sự đồng hành của đại diện một sắc dân khác như Ukraine, Bạch Nga, Ba Lan và có mặt của Radio TOK fm. Radio đã tường thuật trực tiếp ngay trong lúc biểu tình đang tiếp diễn. Trước đó, nhật báo Wyborcza đã có ít dòng tin ngắn.

Tiếp theo, đơn thư tố cáo sẽ được gửi tới Bộ Công an để xử lý tới cùng vụ việc, tránh trường hợp đã từng có tiền lệ ở Ba Lan, lãnh sự sau khi bị kỷ luật đã được điều đi làm đại sứ ở quốc gia khác.

Cuộc biểu tình cũng hy vọng sẽ là nguồn cảm hứng cho bà con ở các quốc gia khác tranh đấu với tệ nạn lạm thu và cửa quyền của các cơ quan ngoại giao.