Hung tin vừa chấn động truyền thông: nhà văn Nguyễn Quang Lập tức blogger Quechoa đã bị An ninh TPHCM bắt đi từ nhà riêng ở Thảo Điền lúc 14h ngày hôm nay (6/12/2014) theo điều 258 Bộ Luật Hình sự. Trong khi theo dõi số phận của nhà văn kiêm blogger có lượng người đọc cao hàng đầu hiện nay tại VN, nguyên thành viên nòng cốt của Ban Vận động Văn đoàn Độc lập VN, Văn Việt xin giới thiệu lại 3 tác phẩm gần đây của ông được truyền thông chính thống đề cao. Chúng ta cùng cầu chúc cho Nguyễn Quang Lập được an lành. Chúng ta luôn đứng bên anh.
1/ Nguyễn Quang Lập kể ‘Chuyện nhà quê’
Giọng điệu châm biếm, hài hước và phong cách “khẩu văn” – viết như nói – giúp Nguyễn Quang Lập rút ngắn khoảng cách giữa độc giả và tác giả.
Tên sách: Chuyện nhà quê
. Tác giả: Nguyễn Quang Lập
, NXB Hội nhà văn
“Chuyện nhà quê” là tập truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Quang Lập.
Qua những trang viết trong Chuyện nhà quê, ông phơi bày tật xấu của các nhân vật một cách không thương tiếc. Lối viết “khẩu văn” đặc trưng của bọ Lập có thể khiến người đọc lần đầu tiên tiếp xúc những tác phẩm của ông có đôi chút choáng ngợp với những suy nghĩ về con người, cuộc sống được bộc lộ một cách rất thành thật và hồn nhiên, chẳng hề ngượng ngùng hay cố gắng hoa mỹ.
Chẳng hạn như ở truyện ngắn Anh hờ hờ, tác giả dám đưa cả bản thân mình và những tên tuổi khác vào làm nhân vật như: Nguyễn Quang Thiều, Nguyễn Khải… Cả câu chuyện là để phê phán thói hư vinh, xem trọng danh vọng hơn bản chất nghệ thuật của anh Hờ Hờ. Tác giả can đảm tự phê phán thói xấu của chính mình qua một chi tiết trong truyện: khi biết ai về nhà anh Hờ Hờ cũng được đãi cỗ linh đình, ông cũng mong muốn được anh Hờ Hờ mời về nhà và khi có cơ hội đó, ông đã nhận ngay lập tức. Tinh thần tự phê phán đó khiến người đọc phần nào nhớ đến Trung Trung Đỉnh vì ông cũng nhiều lần tự phê phán bản thân qua những truyện ngắn có nhân vật chính như đang đại diện cho chính bản thân mình.
Trang viết của Nguyễn Quang Lập cũng không thể thiếu chất hài hước, trào phúng. Đọc hết một truyện ngắn của ông, thường người ta tìm thấy sự châm biếm ẩn sau cuối mỗi câu chuyện. Như trong Ký ức năm hào, ở đầu truyện, có thể người đọc sẽ chỉ nghĩ đây là hồi ức dễ thương, có phần hài hước của một cậu bé về lần đầu tiên khi cậu kiếm được năm hào và nâng niu nó như thế nào. Cậu có phần tự mãn về bản thân mình khiến chúng ta chưa thấy rõ sự tự châm biếm mỉa mai, nỗi buồn của cậu. Chỉ đến tận cùng, câu chuyện mới đột ngột chuyển hướng. Tiêu biểu cho kiểu cấu trúc này là những truyện như: Thằng sứt môi, Chuyện tình anh cu Đom…
Chuyện nhà quê còn là mảng hồi ức khó quên của một người con khi nhớ về nơi chôn nhau cắt rốn. Làng phố trong văn của bọ Lập có sự kết hợp giữa cái bần cùng, chất phác của làng với cái ồn ào, xô bồ của phố. Sự nhạy cảm vốn có của một nhà văn nhiều kinh nghiệm sống giúp Nguyễn Quang Lập viết nên những trang viết rất đời. Ông trăn trở trong từng câu chuyện và nhân vật thể hiện cái nhìn thương cảm trước những tha hóa, đổi thay của con người, của thời cuộc.
Bạch Tiên
2/ ‘Hạnh phúc mong manh’ của Nguyễn Quang Lập
Các nhân vật của ông dường như chưa hề bị đời sống làm cho méo mó, dị dạng. Họ vẫn rất đẹp, đẹp từ vóc dáng, tâm hồn.
Tên sách: Hạnh phúc mong manh
Tác giả: Nguyễn Quang Lập
NXB Văn học
Giá bìa: 58.000 đồng
“Hạnh phúc mong manh” là tập sách chọn lọc những truyện Nguyễn Quang Lập viết trong thời kỳ đầu, sau khi ông giải ngũ và trở về làm việc ở Sở Văn hóa – Thông tin Bình Trị Thiên thời bấy giờ. Lúc đó, ông ngày ngày nấu cơm rửa chén giặt đồ hầu hạ em trai là Nguyễn Quang Vinh viết tiểu thuyết (như sau này ông kể lại trong tạp văn Tôi đã viết truyện ngắn như thế nào).
Trong Hạnh phúc mong manh, độc giả được gặp lại những truyện ngắn đã làm nên tên tuổi nam tác giả trên văn đàn Việt Nam. Một trong những truyện đó là Tiếng lục lạc. Nỗi ám ảnh về di chứng chiến tranh, nỗi xót thương về số phận con người trong Tiếng lục lạc đã theo những trang văn Nguyễn Quang Lập tới hôm nay, mỗi ngày thêm quyết liệt.
Không chỉ là điểm khởi đầu, cuốn sách nhỏ này còn mang ý nghĩa là nơi lưu giữ những cảm xúc và hồi ức thời tuổi trẻ của ông. Trong những ngày xưa cũ ấy, ông đã nhìn cuộc sống như một bức tranh màu nước. Dẫu có đổ vỡ, xót thương thì vẫn hàm chứa một vẻ đẹp mong manh đến nao lòng.
Trung tâm “những bức tranh màu nước” của ông là Kan Liêng trong Cầu cho Nàng Liêng trẻ mãi, là Thương trong Chuyện sót lại ở thung lũng Chớp Ri, là Liên và Mai trong Hạnh phúc mong manh, là Cu-muôn và Ba-đoong trong Cây sến lửa… Cách ông miêu tả vẻ đẹp và nỗi u sầu của họ như thể đây là hình ảnh được tạo ra từ những đám mây và ráng chiều, nhìn từ một khe núi sâu, có chút gì đó xa xôi, phi hiện thực, nhưng lại mang tới cho ta một cảm giác rất thực.
Bước ra từ bầu không khí quyện khói súng những tháng ngày chiến tranh và sau chiến tranh, nhân vật của Nguyễn Quang Lập dường như chưa hề bị đời sống làm cho méo mó, dị dạng. Họ vẫn rất đẹp, đẹp từ vóc dáng, tâm hồn.
Nàng Kan Liêng trong Cầu cho Nàng Liêng trẻ mãi có lẽ là hình ảnh hoàn mỹ nhất về cái đẹp trong tập truyện ngắn này. Nàng như một bông hoa rừng tươi mát, trẻ trung, “đẹp từ thời nàng còn nói ngọng đẹp mãi lên đến thời nàng được cưa sáu cái răng cửa”. Đẹp cả khi nàng thấm thía nỗi bơ vơ, lẻ loi sau lần ném hòn sỏi từ chối Kon Kim – người nàng thầm thương từ lâu, vì chàng “khèn bè không biết thổi, đàn Abel không biết chơi, hát cha-chấp câu quên nhiều hơn câu nhớ”. Giọng văn trong truyện này cũng thật đặc biệt, như tiếng khèn bè, như tiếng suối chảy, như tâm tình giản đơn bộc trực của những người vùng cao. “Ồ, về núi rừng của miềng mà không biết chuyện Kan Liêng là không biết về rồi. Cho miềng điếu thuốc, miềng kể cho mà nghe”. “Kon Kim lại trở về với dân làng Tupal. Làng Tupal tự hào lắm, dọc song Đăk-rông không ai tài giỏi như Kon Kim. Kon Kim buồn nhưng không chết, làng Tupal vui hung”. “Nhưng ai cũng biết, Kan Liêng đẹp nhất làng Tupal vẫn lẻ loi, khi hội đã tàn, lửa đã tắt, Kan Liêng trở về không làm sao chợp mắt. Kon Kim cũng rứa…”
Cô giáo Thương trong Chuyện sót lại ở thung lũng Chớp Ri lại mang vẻ đẹp của một tâm hồn đa cảm và yếu đuối. Người yêu hy sinh ở chiến trường xa, nỗi đau khổ và cô đơn khiến cô ngã vào vòng tay của một thầy giáo trẻ cùng trường. Nhưng điều ấy lại khiến cho Chơn – đứa con nuôi cô vô cùng yêu quý, phẫn nộ bỏ đi khiến cô bỏ dạy một năm để đi tìm, khóc gọi tên con từ buổi chiều này sang buổi chiều khác…
Trong Hạnh phúc mong manh, cuộc ra đi của Liên và đứa con ở cuối truyện là kết quả của một cuộc giằng xé nội tâm đầy phức tạp. Liên bị thất lạc anh trong chiến tranh khi đã có với anh một đứa con, đã cùng con trải qua năm tháng nghèo nàn và đau khổ, khi tìm được anh thì anh đã có vợ rồi. Dẫu thế, anh vẫn thương yêu mẹ con Liên, và anh lại đang muộn mằn đường con cái. Dường như chỉ cần vươn tay tới một chút nữa, Liên sẽ chạm tới hạnh phúc. Nhưng cô đã chọn quyết định buông tay. Có lẽ vì hạnh phúc như một chiếc chăn, người này ấm thì người kia lạnh. Cô thà bước tiếp trong cơn giá lạnh ngoài kia chứ không thể giành lấy chút ấm áp của người đàn bà cũng đầy nỗi lòng trong căn nhà ấy…
Hạnh phúc mong manh, ngay từ nhan đề tập truyện này đã mang theo nhân sinh quan của Nguyễn Quang Lập những ngày đầu theo nghiệp viết lách. Ông biết rằng hạnh phúc là thứ khó nắm bắt, nhưng ông nhìn thấy những sinh thể mang theo loại cảm giác hạnh phúc ấy ở khắp nơi. Trong nụ cười của nàng Kan Liêng, trong ý chí của Chơn, trong niềm thanh thản của Liên…
Có lẽ vì khi ấy ông còn trẻ, và nhìn cuộc đời bằng đôi mắt lãng mạn. Thường người ta sẽ đánh rơi đôi mắt ấy ở một giai đoạn nào đó trong cuộc đời và không biết cách nào để tìm lại. Nguyễn Quang Lập, may mắn hơn, ông đánh rơi nó vào những trang viết của ông.
Hoài Thương
3/ Ba hương vị khó quên trong ‘Ký ức vụn’
The cay, ngọt đắng hay mằn mặn là những ‘gia vị cảm xúc’ mà Nguyễn Quang Lập đưa vào trang viết.
Tên sách: Ký ức vụn.
Tác giả: Nguyễn Quang Lập,
NXB Văn học và công ty sách Phương Nam ấn hành.
Nối tiếp thành công của Ký ức vụn tập một, Nguyễn Quang Lập tiếp tục “khuấy đảo giang hồ” với cuốn sách thứ hai cùng tên. Đây vẫn là tập hợp những entry mới từ trang blog riêng của ông, vốn được nhiều người đón đọc, vẫn là món khẩu văn rặt giọng “bọ” tưng tửng ngày nào mà ai trót vào xem thì khó dứt ra. Trang văn của bọ Lập khiến độc giả thấy hứng thú có lẽ là nhờ sự kết hợp của ba loại hương vị vừa quen, vừa lạ, vừa độc tạo nên món “đặc sản” khẩu văn.
Hương vị thứ nhất: châm biếm the cay. The cay thôi, chứ chẳng phải là cay nồng độc địa. Óc quan sát, khả năng tung hứng ngôn ngữ của ông khiến độc giả phải thán phục. Chỉ bằng một vài câu nhẹ tênh, viết mà như nói (cho nên mới gọi là khẩu văn), nhân vật của ông xông xênh hiện ra, sống động và chân thực.
Hãy xem bọ Lập tả chân dung một ông sếp tổng công ty Nhà nước mù công nghệ nhưng cứ thích tỏ vẻ ta đây sành điệu bờ lốc bờ leo như ai. “Nghe chúng nó bảo mày có cái blog hay lắm à, gửi cho anh đọc đi. Mình nói anh vào Guk gồ gõ… là ra ngay thôi. Anh nói Guk gồ guk gheo làm gì cho phức tạp, dạo này anh bận lắm. Mày chịu khó ra bưu điện gửi cho anh.” (Chuyện mạng méo thời nay).
Hay một chị gái quê nhờ bán than mà lột xác thành quý bà sang trọng, mấy chục năm sau gặp lại: “Chị cười to, nói thằng ni khinh chị rứa bay. Tau bây chừ quan hệ tuyền ông to bà nậy, phải đổi giọng bọ ra giọng Bắc cho nó sang, thỉnh thoảng nhả ra mấy tiếng Ing Liền cho người ta nể”.
Chân dung anh cu Đom đểu giả bạc tình chỉ tả câu này là ra hết: “Anh Đom nói chui vô hang Dơi chớ mô, ăn hết đồ ăn mang theo thì về chớ răng. Anh khoa chân múa tay, nói chưa khi mô tau được ăn no như rứa, cơm no bò cưỡi ngày sáu phát sướng cực. Anh lại ngửa cổ cười he he.”
Những gương mặt, câu chuyện ấy ta vẫn gặp hàng ngày. Nhưng hình như trong ký ức của ta chẳng được sống động đến thế, mà bảo ta kể lại, ta cũng chịu thua, không cách nào kể lại ra được cái vị đậm đà, the cay như bọ kể.
Hương vị thứ hai là: rưng rưng ngọt đắng. Chuyện bọ Lập không chỉ có châm biếm mà còn có thấm đẫm nghĩa tình, nghĩa tình thật sâu. Hình ảnh con bé cố hết hơi ù mọi để lấy được phần thưởng cái bánh Trung thu về cho em, đang sung sướng ôm cái bánh chạy về nhà thì trên đường Mỹ thả bom, sợ quá em đứng tim mà chết, khi chết vẫn ôm khư khư cái bánh Trung thu trước bụng (Con ù mọi) khiến ta ám ảnh mãi.
Hình ảnh người cha (Nhớ ba), người thầy (Thầy trò một thuở), quê hương Ba Đồn (Nhớ cái đình làng, Nhớ đồng)… đầy ắp nỗi niềm da diết. Vị rưng rưng vừa ngọt ngào vừa đắng lòng sau những câu chuyện tếu táo, bông lơn càng khiến độc giả không thể nào bỏ được văn bọ.
Và cuối cùng, đã là khẩu văn Nguyễn Quang Lập thì không thể thiếu vị mằn mặn phồn thực mà một số người vẫn nhăn mặt chê là “tục”. Thật ra văn bọ “tục mà không tục”. Cái tục trong sáng, khỏe khoắn, gần gũi, nhiều lúc thật hồn nhiên. Thiếu đi hương vị mằm mặn phồn thực ấy, có lẽ Ký ức vụn không ra được dáng hình, hồn cốt của nó, có lẽ chiếu văn của ông đã bớt đậm đà và độc giả đã kém thích thú đi.
Thật may là món khẩu văn của bọ Lập trong Ký ức vụn đủ cả ba hương vị ấy vẫn đậm đà duyên dáng. Nếu đọc kỹ một chút, bạn còn có thể phát hiện thêm nhiều hương vị khác, sau mỗi dáng hình, câu chuyện, lời văn.
“Ký ức vụn” phần hai gồm bốn phần: Phần một – Những người bạn khó quên với những ký ức khó quên như: Con bò của thằng Thọt, Thằng cu Bợp, Đèn ông sao… Phần hai gồm những buồn vui một thuở gom nhặt từ bộn bề cuộc sống: Có bệnh thì vái tứ phương, Cái mặc thời bao cấp và mối tình nửa nắng, Chuyện mạng méo thời nay, Hão! Hão… Phần ba viết về những người tác giả từng gặp với những chân dung biếm họa, như:: Anh Hờ Hờ, anh Cu Bịp, Mụ Cà… Phần bốn là khoảnh khắc thương nhớ, là dư âm da diết của: Nhớ đồng, yêu cái đình làng, Nhớ ba, Nhớ những người thầy, Vẩn vơ phố cổ…
Bìa cuốn sách “Ký ức vụn” của Nguyễn Quang Lập, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn và công ty Sách Thái Hà ấn hành. Lần xuất bản đầu tiên của cuốn sách này là vào năm 2008, do Trung tâm văn hóa Đông Tây thực hiện. Trong lần in mới, sách được bổ sung phần phụ lục, có điều chỉnh một số bài viết đã in trước đây.
Hoài Thương
Bảo Ninh khen tạp văn của Nguyễn Quang Lập
Được Nguyễn Quang Lập đến tận nhà tặng tập tạp văn ‘Ký ức vụn’ mới ra mắt, Bảo Ninh đọc cuốn sách một mạch từ nửa đêm đến sáng. Theo tác giả ‘Nỗi buồn chiến tranh’, tạp văn của ‘Bọ Lập’ gần với thể loại truyện ngắn, hay tiểu thuyết.!
Về chuyện Nguyễn Quang Lập đến nhà tặng sách, Bảo Ninh kể, trong buổi tối mưa gió, “Bọ Lập” mang sách đến tận nhà và bảo sách để đọc cho vui. “Tôi nằm đọc Ký ức vụn tới nửa đêm, thấy khuya quá rồi thì tắt đèn nhắm mắt. Nhưng không thể ngủ. Lại phải bật đèn, mở sách ra, đọc tiếp. Hơn 290 trang kìn kìn chữ, đọc một hơi tới sáng. Cả ngày hôm sau chỉ nghĩ về cuốn sách ấy”, Bảo Ninh chia sẻ cảm nhận.
Theo nhà văn Bảo Ninh, cuốn Ký ức vụn “viết lách nhẹ không, như chơi, mà cuốn hút người đọc ngay lập tức.. Đây là một tác phẩm sâu nặng buồn vui. Buồn nhiều hơn vui”.
Dù trang bìa quyển sách ghi đây là tạp văn chọn lọc, Bảo Ninh cho rằng, tác phẩm này gần với thể loại truyện ngắn hay tiểu thuyết hơn, dù nó không mang tính hư cấu.
“Sự thực thì tôi thấy Ký ức vụn là một cuốn tiểu thuyết. Cuốn ấy viết cho những người cùng thời cùng kiểu với tôi. Bởi tiểu thuyết là thế. Không có đời mình trong đó, nhưng đọc thấy đời mình, đời bạn bè mình, thấy lại trước mắt năm tháng đã qua, những năm tháng hiện hữu trong các câu chuyện và cả ở khoảng trống giữa các câu chuyện. Thời thơ ấu, tuổi học trò, mối tình đầu, tang thương chiến tranh, đời văn, quê nhà và tha hương lang bạt. Trần Vàng Sao. Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đoàn Anh Thắng. Phùng Quán. Bạn bè ở Huế…”, Bảo Ninh bày tỏ.
Bảo Ninh cũng chia sẻ, không chỉ ông mà nhiều độc giả, nhất là độc giả trẻ thích thú tìm đến với cuốn Ký ức vụn và đó là điều đáng mừng cho văn học.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.