Đại dịch và những chủ trương mời gọi chi dụng công quỹ

20/09/2021

Tin Cà Mau – địa phương chỉ có 283 ca nhiễm COVID 19 – quyết định sẽ tổ chức xét nghiệm trên toàn tỉnh (dân số khoảng 1,5 triệu người) làm nhiều người thêm sốt ruột, đặc biệt là sau khi ông Hồ Đức Phớc (Bộ trưởng Tài chính) báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội rằng công quỹ khiếm hụt.

Không chỉ người dùng mạng xã hội mà báo chí cũng đã bắt đầu lên tiếng phân tích về sự phí phạm tiền bạc khi thực hiện chỉ đạo… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng do ông Phạm Minh Chính (Thủ tướng Việt Nam) khởi xướng: Trong chín ngày (từ 8/9/2021 đến 16/9/2021), Hà Nội đã lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho 4.120.000 người cả bằng test nhanh (1.920.000 người), lẫn RT-PCR (2.960.000 người). Kết quả, chỉ có 21 trong số hơn 4,1 triệu người dương tính. Nếu đem tổng chi phí cho đợt xét nghiệm thần tốc trên diện rộng này chia cho 21 ca dương tính, số tiền đổ vào để tìm một ca dương tính với COVID-19 là… hơn 20 tỉ đồng (1).

Chưa rõ đến bao giờ khuyến cáo của các chuyên gia y tế, dịch tễ về… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng mới được lắng nghe và thực thi cho dù trên thực tế, có nơi như Tiền Giang, chỉ cần điều chỉnh quy mô, cách thức triển khai xét nghiệm để điều chỉnh kế hoạch ngăn ngừa đại dịch đã giúp tiết kiệm được 100 tỉ đồng.

***

Khi hiệu quả không cao, chi phí lại quá lớn, theo lẽ tự nhiên, công chúng buộc phải thắc mắc tại sao… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng vẫn là… kim chỉ nam cho… công cuộc phòng chống đại dịch COVID-19? Những ai, nơi nào được hưởng lợi nhờ… đại dịch để tiếp tục đu bám, duy trì… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng?

Chẳng riêng công chúng. Đầu tuần trước, trong một cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khi thảo luận để định hướng cho hoạt động kiểm toán của năm tới, ông Vương Đình Huệ (Chủ tịch Quốc hội) yêu cầu phải lưu tâm tới… việc huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực phòng, chống dịch COVID-19. 

Song song với kiểm tra thực hiện các gói hỗ trợ dân chúng và doanh giới có hợp lý và đúng mục đích hay không, ông Huệ nhắc kiểm toánphải chú ý cả tổ chức xét nghiệm (mẫu đơn – test nhanh, mẫu gộp – RT PCR) và chi phí, vì chi phí cho mẫu gộp hơn chi phí cho vaccine rất nhiều (2).

Người ta chưa hiểu tại sao đến giờ này, bất kể các cảnh báo, các khuyến cáo của chuyên gia, Thủ tướng Việt Nam vẫn rất mặn mà với… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng. Thậm chí ông Chính còn có một số động tác giống như thúc ép chính quyền các địa phương phải triển khai… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng!

Ba ngày sau khi bị Thủ tướng dùng đài truyền hình quốc gia bày ra cho toàn đảng, toàn dân thấy tập thể lãnh đạo Kiên Giang yếu kém, lúng túng trong lãnh đạo, chỉ đạo (3) thế nào, những viên chức lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tỉnh Kiên Giang đã quyết định chi 158 tỉ để tiến hành… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng (4).

Chưa đầy một ngày sau khi mắng mỏ các viên chức hữu trách ở Kiên Giang (13/9/2021), rạng sáng 14 tháng 9, Thủ tướng Việt Nam trực tiếp gọi điện thoại cho Bí thư kiêm Chủ tịch thị trấn Long Bình và Chủ tịch huyện An Phú ở An Giang để cật vấn và để nhắc nhở ba việc phải làm, trong đó có phải tổ chức xét nghiệm hai ngày/ lần (5).

Sáng 15 tháng 9, Thủ tướng Việt Nam yêu cầu Bộ Y tế phải gửi công điện nhắc các tỉnh, thành đang thực hiện phong tỏa phải thực hiện năm yêu cầu mà 3/5 liên quan đến… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng. Quyết định tổ chức xét nghiệm trong toàn tỉnh dù chỉ có 283 ca nhiễm của Cà Mau được công bố sau chỉ đạo này.

***

Vào lúc này, chưa rõ Việt Nam đã chi bao nhiêu ngàn tỉ cho… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng. Chẳng cần là chuyên gia y tế, chuyên gia dịch tễ, thường dân cũng có thể thấy hiệu quả của… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng ra sao đối với ngăn ngừa đại dịch, giúp kinh tế – xã hội hồi phục.

Tuy chưa rõ Việt Nam đã chi bao nhiêu ngàn tỉ cho xét nghiệm thần tốc trên diện rộng nhưng có thể thấy, Thủ tướng Việt Nam si mê… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng đến mức dù không có chuyên môn về y tế, không có kinh nghiệm về dịch tễ nhưng ông ta dứt khoát không thèm nghe chuyên gia trong những lĩnh vực này can gián!

Trước đây, chính phủ của ông thủ tướng cũng đã từng cho phun khử khuẩn. Giống như… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng, chính phủ đã chi hàng ngàn tỉ cho… phun khử khuẩn, bất kể cảnh báo, khuyến cáo.

Chỉ đến khi quân đội đã hoàn tất thêm một đợt phun khử khuẩn, tiêu độc trên toàn bộ TP.HCM vào hạ tuần tháng 7 vừa qua (6), Bộ Y tế mới thỏ thẻ, chẳng riêng Tổ chức Y tế Thế giới mà các cơ quan phòng chống dịch bệnh của thiên hạ đều cho rằng, không nên phun hóa chất diệt khuẩn ngoài trời vì kém hiệu quả, nguy hại cả cho người phun, khu vực được phun lẫn khu vực xung quanh, lãng phí hóa chất phòng chống dịch và có thể gây hại môi trường (7).

Nhiều người dùng mạng xã hội đã cũng như đang truyền cho nhau xem đoạn hội thoại khái quát thực trạng… si mê mới. Si mê… xét nghiệm thần tốc trên diện rộng như thế này:

– Sao đè tụi tui ra ngoáy mũi hoài vậy?
– Để tìm dương tính!
– Cả xóm âm tính, vùng xanh lâu rồi còn tìm chi nữa?
– Phải tìm cho ra dương tính!
– Lần này vẫn âm tính thì còn ngoáy nữa không?
– Còn! Phải ngoáy cho lòi dương tính ra chớ!
– Nếu lòi ra dương tính rồi còn ngoáy nữa không?
– Sao không? Phải ngoáy coi lúc nào thì âm tính trở lại!
– Lúc đó mới ngưng ngoáy hả?
– Dễ gì! Vẫn phải ngoáy đều!
– Sao vậy?
– Phải ngoáy lại cho đến khi lòi ra dương tính!
– Trời!..
– Trất đất gì. Đưa mũi đây (8)! 

***

Về bản chất, chính phủ chỉ là một tập thể được ủy nhiệm để quản trị, điều hành quốc gia. Công sản, công quỹ là tài sản của một dân tộc, không phải của chính phủ nên việc sử dụng phải được tập thể dân cử (Quốc hội) xem xét kỹ lưỡng, phê duyệt, giám sát cẩn thận nhưng vì Việt Nam có đảng lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối thành ra… không phải như vậy!

Không phải như vậy cho nên Thủ tướng, rộng hơn là chính phủ có quyền… si mê… gì đó bất kể hậu quả ra sao, tốn kém thế nào. Thậm chí trong giai đoạn nghiệt ngã như đại dịch, dẫu thảm họa có thể tạo ra biển nước mắt nhưng vẫn là cơ hội chi dụng thoải mái cho những… si mê mới. Vì sao lại thế? Ngay vào lúc này chưa thể xác định đó là do… quá tự tin vì công quỹ không phải của mình, chi dụng thế nào cũng không cần lo về trách nhiệm hay… còn những nguyên nhân khác!

Chú thích

(1) https://tuoitre.vn/nen-xet-nghiem-covid-19-theo-thuc-te-tung-vung-tung-dia-phuong-thay-vi-dong-loat-20210918195526986.htm

(2) https://thanhnien.vn/thoi-su/chu-tich-quoc-hoi-de-nghi-kiem-toan-viec-su-dung-ngan-sach-phong-chong-dich-covid-19-1449516.html

(3) https://vtv.vn/chinh-tri/thu-tuong-yeu-cau-tinh-kien-giang-va-tien-giang-chan-chinh-cong-tac-phong-chong-dich-2021091311580397.htm

(4) https://vnexpress.net/kien-giang-chi-128-ty-dong-xet-nghiem-dien-rong-4357331.html

(5) https://tuoitre.vn/cuoc-goi-luc-nua-dem-cua-thu-tuong-20210915231837202.htm

(6) https://cand.com.vn/y-te/Quan-doi-trien-khai-khu-khuan-tieu-doc-toan-Thanh-pho-Ho-Chi-Minh-i621319/

(7) https://laodong.vn/y-te/khong-phun-khu-khuan-ngoai-troi-vao-nguoi-trong-bat-cu-tinh-huong-nao-937364.ldo

(8) https://www.facebook.com/bdtvn2019/posts/6130721743667668