Trump được tha bổng ở Thượng viện và tương lai đảng Cộng hòa

14/02/2021

Joaquin Nguyễn Hòa

14-2-2021

Không khác với dự đoán của các nhà phân tích, chiều thứ Bảy, ngày 13/2/2021, giờ địa phương, phiên tòa Thượng viện luận tội cựu tổng thống Trump kết thúc với quyết định tha bổng.

Trong 100 Thượng Nghị sĩ với vai trò bồi thẩm đoàn, có 57 người đồng ý rằng ông Trump có tội trong việc kích động bạo loạn, dù đa số nhưng không đủ 2/3 theo quy định để có thể tuyên bố ông ta có tội.

Có bảy Thượng Nghị sĩ Cộng hòa đứng về phía 48 Thượng nghị sĩ Dân chủ và hai Thượng Nghị sĩ độc lập, đồng ý kết tội ông Trump. Bảy người đó là bà Susan Collins (Maine), bà Lisa Murkowski (Alaska), ông Mitt Romney (Utah), ông Richard Burr (North Carolina), ông Pat Toomey (Pennsylvania), ông Ben Sasse (Nebraska) và ông Bill Cassidy (Louisiana).

Đa số các Thượng nghị sĩ Cộng hòa đưa ra lý do giải thích họ không buộc tội ông Trump là vì họ không thể buộc tội một tổng thống đã rời nhiệm sở. Nhưng bên trong lý do chính của họ là không muốn làm mất lòng số cử tri cuồng nhiệt của ông Trump, mặt dù tác hại về uy tín nước Mỹ, sinh mạng, tiền của trong vụ bạo động tấn công điện Capitol ngày 6/1/2021, rất rõ ràng.

Ngay cả trong 7 người đồng ý buộc tội ông Trump cũng có lý do chính trị là họ không bị ràng buộc bởi việc phải làm vừa lòng nhóm cử tri của ông ta. Có hai người về hưu là ông Burr và Toomey, ba người vừa đắc cử nhiệm kỳ sáu năm vào ngày 3/11 vừa qua là Collins, Sasses và Cassidy, nên không bị những áp lực chính trị trước mắt. Chỉ có bà Murkowski là phải đối diện với cuộc bầu cử năm 2022 và ông Romey năm 2024.

Như vậy tiền lệ rất xấu của thể chế dân chủ Mỹ đã được xếp đặt, có tên gọi là “ngoại lệ tháng Giêng”. Theo ngoại lệ này, thì một tổng thống thất cử, nếu thấy Thượng viện thuộc phe mình, hoặc con số chống đối không đủ đến 2/3, thì có thể làm bậy, như vụ kích động bạo lực vừa qua.

Ông Trump được tha bổng trong phiên tòa Thượng viện vừa kết thúc, có nghĩa là ông có thể ra ứng cử vào năm 2024. Nhưng liệu điều đó có xảy ra hay không? Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Đầu tiên là cuộc nội chiến của Đảng Cộng hòa. Hiện đã có khoảng 120 nhân vật cao cấp của Đảng Cộng hòa vận động thành lập một đảng mới để tránh ảnh hưởng cực đoan của nhóm cử tri của ông Trump. Nếu việc này thành công, thì với số cử tri cuồng nhiệt của mình, ông Trump không thể thắng được cuộc tranh cử nào, vì số trung dung sẽ ủng hộ đảng mới.

Tuy nhiên việc thành lập đảng mới này cho đến nay không có dấu hiệu thành công, khi hai nhân vật quan trọng của Đảng là bà Liz Cheney (dân biểu từ Wyoming), và ông Adam Kinzinger (đân biểu từ Illinois) không đồng ý lập đảng thứ ba, mà muốn đảng Cộng hòa giành lại ảnh hưởng của những tư tưởng bảo thủ và trung dung chống lại chủ nghĩa Trump.

Cả hai vị này nằm trong số 10 dân biểu Cộng hòa đứng về phía các đồng nhiệm Dân chủ, đồng ý luận tội Trump. Ông Kinzinger hiện đã thành lập một ngân quỹ chính trị để xúc tiến việc giành lại ảnh hưởng này.

Điều thú vị trong ngày cuối cùng của phiên tòa Thượng viện, là Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo khối thiểu số Thượng viện. Ông này bỏ phiếu chống lại việc kết tội ông Trump, nhưng sau đó nói rằng, ông Trump chịu trách nhiệm đạo đức trong vụ bạo loạn ngày 6/1/2021.

Ông McConnell cũng tuyên bố rằng, ông Trump dù thoát khỏi phiên tòa đặc biệt ở Thượng viện, nhưng hoàn toàn vẫn có thể bị truy tố nếu phạm những tội hình sự khác.

Ý tưởng này cũng được một số thượng nghị sĩ Cộng hòa chia sẻ. Và có thể là họ cũng không phải đợi lâu, hai vụ án hình sự liên quan đến ông Trump đang được điều tra. Một vụ ở New York với tình nghi gian lận tài chánh của ông Trump. Vụ thứ hai ở Georgia với tình nghi âm mưu gian lận phiếu bầu cử, sau cuộc điện đàm được tiết lộ, trong đó người ta nghe ông Trump thúc ép viên chức Georgia “tìm” cho ông ta 11.780 phiếu để lật ngược kết quả.

Nếu ông Trump bị kết tội trong những phiên tòa này, ông ta cũng không thể ra tranh cử.

Hành động của các thượng nghị sĩ Cộng hòa trong vai bồi thẩm đoàn, cho thấy rằng họ không biết số cử tri cuồng nhiệt của ông Trump là bao nhiêu, mặt khác họ hy vọng rằng, qua ngày qua tháng sức thu hút của ông Trump sẽ phai nhạt đi, như lời là Liz Cheney nói rằng, ông Trump không có phần trong tương lai đảng Cộng hòa.

Dù không buộc tội ông Trump, nhưng ông McConnell được biết ông có ý định thúc đẩy sự ủng hộ những người Cộng hòa bảo thủ và trung dung trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2022.

Tổng hợp từ Reuters, New York Times, NBC News.