Di sản chống Cộng của chính quyền Donald Trump (Bài 1)

02/02/2021

VOA

2-2-2021

Qua bốn năm dưới chính quyền của Tổng thống Donald Trump, yếu tố Trung Quốc nổi lên như một tâm điểm trong các chính sách đối ngoại của Washington, từ thương chiến đến an ninh quốc phòng, cùng hàng loạt các chính sách trừng phạt các quan chức Bắc Kinh và quân đội cộng sản. Chính quyền Trump cũng mạnh mẽ lên tiếng tố cáo tội ác của chủ nghĩa cộng sản ở Cuba, Venezuela, Iran, Triều Tiên… nhưng hầu như chưa đề cập nhiều đến Việt Nam.

Đâu là nguyên nhân cốt lõi của các xung đột này? Đó là do sự khác nhau về ý thức hệ giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản hay chỉ là một cuộc đối đầu mang tính chiến lược? Vì sao Hà Nội chưa bị Washington trừng phạt dù bị gắn mác “thao túng tiền tệ”? VOA sẽ cùng các chuyên gia nhìn lại di sản nổi cộm này của chính quyền Donald Trump.

Bài 1: Nhìn lại di sản chống cộng của chính quyền Trump

Các chuyên gia cho rằng sự khác biệt về ý thức hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc chỉ chiếm phần nhỏ trong căng thẳng Mỹ – Trung, điểm mấu chốt là cạnh tranh chiến lược.

Ý thức hệ

Tiến sĩ Lê Minh Nguyên ở California nên nhận định:

“Trong nhiều ngàn năm Trung Quốc rất giỏi về vấn đề buôn bán, và tư bản quân chủ (imperial capitalism) của họ tập trung do chính quyền kiểm soát thông qua các công ty nhà nước, điều này khác với tư bản tự do (liberal capitalism) của Hoa Kỳ chủ yếu tư nhân làm kinh tế. Xung đột Hoa Kỳ và Trung Quốc chủ yếu xuất phát từ sự khác biệt này, chứ còn vấn đề ý thức hệ xã hội chủ nghĩa thì đã lỗi thời và đã qua rồi.

Từ Việt Nam, tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS – Singapore), nói:

“Đúng ra có một chi tiết về mặt ý thức hệ, thể hiện ở chỗ là ngày 24/7/2020 Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo có bài phát biểu ở thư viện Richard Nixon. Ông có nói đến vấn đề ý thức hệ và ông chỉ ra rằng tất cả những vấn đề từ phía Trung Quốc là do việc hành xử của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

“Đó là một nhân tố quan trọng để người Mỹ tiếp tục cư xử với Trung Quốc bằng cách tạo liên minh mà Hoa Kỳ đóng vai trò chủ chốt để làm thay đổi Đảng Cộng sản Trung Quốc.”

Tiến sĩ Roger Canfield, tác giả của sách Các con ngựa Thành Troy Trung Quốc: Chiến binh, Thủy Thủ, Sinh Viên, Khoa học Gia và Điệp viên Trung cộng chiếm đóng quốc nội Hoa Kỳ, nhận định:

“Tôi nghĩ rằng chính quyền Trump và Ngoại trưởng Pompeo đã thực hiện một công việc tuyệt vời trong việc chống trả và cảnh báo người dân Mỹ về sự nguy hiểm của chủ nghĩa cộng sản, đặc biệt đối với chế độ Tập Cận Bình. Ông Tập là Mao mới. Như chúng ta đã biết điều gì đã xảy ra với chủ nghĩa Mao: chiến dịch Đại Nhảy vọt và Cách mạng Văn hóa Trung Quốc.

“Trên thực tế, chúng ta có thể nhận thấy rằng Cách mạng Văn hóa Trung hoa đã được đưa đến Mỹ để nhằm triệt tiêu văn hóa Mỹ, và các hoạt động chính trị và gián điệp của Trung Quốc đã rất tích cực tại Mỹ.

“Ngoài ra, Trung Quốc còn gây hấn với các quốc gia có tranh chấp trên Biển Đông, mua chuộc hoặc đe dọa các quốc gia ở châu Phi và Nam Mỹ.”

Ngoại trưởng Mike Pompeo viết trên Twitter trước khi kết thúc nhiệm kỳ:

“Chính quyền Trump đã kết thúc nhiều thập kỷ xoa dịu và chính sách can dự sai lầm đối với Đảng Cộng sản Trung Quốc.”

“Chúng ta không thể bỏ qua những khác biệt về chính trị và ý thức hệ giữa Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, giữa tự do và chuyên chế.”

Cạnh tranh Chiến lược

Từ Singapore, tiến sĩ Lê Hồng Hiệp thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) nêu ý kiến:

“Căng thẳng Trung – Mỹ chủ yếu là xoay quanh vấn đề cạnh tranh chiến lược về việc xem quốc gia nào là quốc gia dẫn đầu trong hệ thống quốc tế, nó không mang nhiều yếu tố ý thức hệ như cuộc cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Liên Xô trước đây.

“Hiện tại, ảnh hưởng về mặt ý thức hệ của Trung Quốc rất là hạn chế. Sự khác biệt về ý thức hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là mô hình phát triển kinh tế, nhưng Trung Quốc không có tham vọng xuất khẩu cách mạng hay áp đặt mô hình của mình ra bên ngoài. Do đó yếu tố ý thức hệ trong cạnh tranh chiến lược Mỹ- Trung mờ nhạt hơn rất nhiều so với trước đây.”

“Mối quan hệ căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ có bản chất là mối cạnh tranh chiến lược. Trung Quốc coi mình đã mạnh rồi và muốn Mỹ xem họ ngang hàng như là một đối thủ cạnh tranh chiến lược. Chính vì vậy mà trong chính sách an ninh quốc gia và chính sách quốc phòng của Hoa Kỳ công bố năm 2017, Mỹ coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược.”

Tổng thống Trump đã tiến hành hàng loạt biện pháp trừng phạt thương mại nhằm vào Bắc Kinh như tăng thuế đối với nhiều mặt hàng của Trung Quốc. Ở lĩnh vực công nghệ cao, tập đoàn Huawei và nhiều tập đoàn lớn của Trung Quốc cũng bị Mỹ đưa ra biện pháp trừng phạt mạnh mẽ vì ông Trump cho rằng Trung Quốc đã lợi dụng Hoa Kỳ theo các cách có hại cho nền kinh tế và an ninh quốc gia.

Dù có nhiều tranh cãi về tác động của thương chiến Mỹ – Trung diễn ra dưới chính quyền Trump, nhưng các nhà quan sát thừa nhận việc ông Trump cứng rắn với Trung Quốc là phù hợp với góc nhìn lợi ích của Mỹ và đó là điều mà người kế nhiệm ông, tân Tổng thống Joe Biden, cần cân nhắc sau khi tiếp quản quyền lực. Lý do là Trung Quốc hiện tại đang phát triển nhanh, mạnh và đã được dự báo sẽ rút ngắn khoảng cách và sớm soán ngôi Mỹ ở vị trí nền kinh tế số một thế giới. Bên cạnh đó, sức ảnh hưởng của Trung Quốc cũng ngày càng sâu rộng, đủ để bất kỳ nhà lãnh đạo nào của Mỹ cũng phải bận tâm hàng đầu.

Ngoại trưởng Mike Pompeo đã tổng kết trên Twitter về vai trò của chính quyền của ông Trump trong việc chống lại các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc, các lý do biểu tình ở Hong Kong, làm nổi bật việc Bắc Kinh lạm dụng người Duy Ngô Nhĩ thiểu số ở Tân Cương, tấn công các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc ở Hoa Kỳ, chống lại sự tiến bộ của người Trung Quốc, các công ty công nghệ ở châu Âu, đối đầu với chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông và củng cố các liên minh khu vực ở châu Á nhằm chống lại Trung Quốc.

Ngoại trưởng Mike Pompeo viết trên Twitter tố cáo cộng sản Trung Quốc

Ông Pompeo viết trên Twitter trước khi kết thúc cương vị ngoại trưởng: “Chính quyền Trump đã thay đổi cuộc trò chuyện toàn cầu về Trung Quốc. Chúng tôi đã vạch trần thái độ thù địch của Đảng Cộng sản Trung Quốc đối với thế giới tự do và xây dựng các liên minh để đẩy lùi hành vi xấu của Bắc Kinh.”

Tiến sĩ Lê Minh Nguyên nói:

“Ở Hoa Kỳ, nền tảng của đảng Cộng hòa là tư bản, căn cứ địa của họ là những nhà tư bản và ưu tiên của họ là đảm bảo thế giới yên ắng để làm giàu, thịnh vượng, kể cả làm giàu với các nền kinh tế không tự do, không bắt buộc phải thay đổi chế độ.

“Bên phía Dân chủ thì hơi khác, từ đầu họ không xuất phát từ nền tảng tư bản và trọng tâm của họ là dân chủ, nhân quyền. Do vậy khi họ làm ăn với bên ngoài, họ thường đặt ra vấn đề dân chủ và nhân quyền trong những thương ước, và họ đòi hỏi phải có sự thay đổi nhiều hơn.

“Nếu chúng ta nhìn về lịch sử một cách tổng quát mà nói thì thường đòi hỏi thay đổi và gây ra chiến tranh thì bên đảng Dân chủ nhiều hơn: ở vùng Đông Bắc Á là chiến tranh Triều Tiên, ở Đông Nam Á là chiến tranh Việt Nam đều do các tổng thống Dân chủ gây ra…”

Phát biểu của Tổng thống Donald Trump về Trung Quốc. Twitter US Department of State

Tiến sĩ Satoru Nagao, thuộc Viện Nghiên cứu Hudson, nhận định với trang Thanh niên: “Có rất nhiều chỉ trích nhằm vào chính quyền Tổng thống Donald Trump và thực sự chính phủ của ông cũng có nhiều sai lầm. Tuy nhiên, chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời ông Donald Trump vẫn có nhiều dấu ấn, điển hình như thành tựu trong chiến lược đối với Trung Quốc có rất nhiều khác biệt”.

Ông Trump cho rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc đã dành nhiều thập kỷ để tước đoạt sự giàu có của người Mỹ, thông qua việc đánh cắp bí mật thương mại, chính sách bảo hộ thương mại và bóp méo thị trường. Chính quyền Trump cáo buộc Trung Quốc đã sử dụng nguồn tiền “đánh cắp” này để tài trợ cho một chiến dịch quyền lực mềm khổng lồ, làm suy yếu lợi ích của Hoa Kỳ trong mọi lĩnh vực, và giành được ảnh hưởng đối với các tổ chức đa quốc gia.

Trong bốn năm qua chính quyền Trump đã đối đầu trực diện với mối đe dọa ở Trung Quốc, trên thế giới và ngay ở Hoa Kỳ.

Vào ngày 23/9/2020, trên diễn đàn Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, ông Trump gọi chủ nghĩa xã hội là “một trong những thách thức trầm trọng nhất mà thế giới phải đương đầu.”“Chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Cộng Sản không phải là về công bằng… mà về quyền lực cho giai cấp thống trị… Nước Mỹ sẽ không bao giờ là nước xã hội chủ nghĩa.”

Chủ nghĩa xã hội đã từng phát triển ở Liên Xô, các nước Đông Âu trước năm 1990, và hiện còn tồn tại với một số biến tướng ở Trung Quốc, Triều Tiên, Việt Nam, Cuba, Cambodia, Lào, và Venezuela.

Có thể nói mặc dù đưa ra hàng loạt lập trường cứng rắn với những nước cộng sản này, nhưng ông Trump không kéo nước Mỹ vào bất kỳ cuộc chiến tranh nào.

(Còn tiếp)

Bài 2: Vì sao chính quyền Trump chưa lên án hay trừng phạt cộng sản Việt Nam?