Quan hệ Mỹ – Trung khiến ‘nhiệt độ’ biển Đông càng lúc càng cao

14/02/2023

Trong vòng tám ngày vừa qua, Mỹ đã bắn hạ bốn vật thể bay – ba trên lãnh thổ Mỹ (North Carolina, Alaska, Minnesota) và một trên lãnh thổ Canada, đồng thời xác định một trong bốn là phương tiện dọ thám của Trung Quốc (1).

Cuối tuần vừa qua, chính phủ Mỹ loan báo sẽ trừng phạt năm doanh nghiệp và một cơ quan nghiên cứu của Trung Quốc vì đã “hỗ trợ nỗ lực hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc, đặc biệt là hỗ trợ các chương trình kiểm soát không gian của quân đội Trung Quốc, trong đó có việc phát triển các phương tiện thám không, trong đó có phương tiện xâm nhập lãnh thổ Mỹ” (2)…

Cũng vào cuối tuần qua, sau khi có những phỏng đoán rằng Trung Quốc cho khinh khí cầu xâm nhâp lãnh thổ Mỹ nhằm thu thập các thông tin trong liên lạc viễn thông tại Mỹ, hai dân biểu của Hạ viện tiểu bang California đã đệ trình dự luật cấm chính phủ ngoại quốc sở hữu, thuê mướn hoặc tham gia các dự án đầu tư nhằm thu lợi trên bất kỳ tài sản nào nằm trong phạm vi 50 dặm tính từ các căn cứ quân sự của Mỹ trên địa phận California (3)…

Lúc đầu, sau khi Mỹ công bố đã phát giác khinh khí cầu của Trung Quốc xâm nhập lãnh thổ Mỹ, Trung Quốc tuyên bố đó là trục trặc ngoài ý muốn và cảm thấy rất tiếc nhưng khi Mỹ bắn hạ khinh khí cầu này ở khu vực duyên hải North Carolina, Trung Quốc đổi giọng, lên án Mỹ “hành xử thái quá, vi phạm chuẩn mực quốc tế”. Các dân biểu của Hạ viện Liên bang tại Mỹ đã đáp trả bằng một nghị quyết lên án Trung Quốc “trắng trợn vi phạm chủ quyền của Mỹ và đang lừa dối cộng đồng quốc tế bằng những tuyên bố sai sự thật về các chiến dịch thu thập thông tin tình báo của TrungQuốc”.

***

Sự căng thẳng trong quan hệ Mỹ – Trung không chỉ có thế. Ở biển Đông, hàng không mẫu hạm (HKMH) Nimitz và các chiến hạm trong hải đội hộ tống tiếp tục thực hiện cuộc tập trận theo kế hoạch dự trù từ trước. Sau cuộc tập trận trong phạm vi hải quân, giờ – lực lượng hải quân thuộc Hạm đội 7 đang phối hợp với Trung đoàn Viễn chinh 13 của Thủy quân lục chiến Mỹ thực hiện cuộc tập trận hỗn hợp để gia tăng khả năng phối hợp tấn công cả trên biển, trên không lẫn trên bộ (4).

HKMH Nimitz và hải đội hộ tống vào khu vực biển Đông từ trung tuần tháng trước để tập trận và không cho biết bao giờ thì hoạt động tập trận kết thúc và Nimitz cũng như hải đội hộ tống sẽ rời khỏi đó. Trong thông cáo báo chí mới nhất, Hạm đội 7 của hải quân Mỹ cho biết, tập trận ở biển Đông nhằm: Thiết lập sự hiện diện mạnh mẽ để hỗ trợ hòa bình và ổn địnhtrong khu vực. Các lực lượng của quân đội Mỹ chuẩn bị để sẵn sàng phản ứng khi cần. Thủy quân lục chiến thực tập đổ bộ, tham gia tiếp cứu nhân đạo khi xảy ra thảm họa và ngăn chặn những đối thù tiềm ẩn thông qua thểhiện sức mạnh một cách rõ ràng.

Có một điểm đáng chú ý là để tránh ngộ nhận dẫn tới phản ứng sai khiến xung đột bùng phát, đặc biệt là tại khu vực biển Đông – nơi Trung Quốc thường xuyên thực hiện các hành vi khiêu khích đối với những chiến hạm và chiến đấu cơ Mỹ băng qua khu vực này nhằm minh định nỗ lực bảo vệ quyền tự do lưu thông – Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý thiết lập một đường dây nóng để giới lãnh đạo quốc phòng có thể đối thoại ngay lập tức khi cần. Tuy nhiên mới đây, khi ông Lloyd Austin (Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ) sử dụng đường dây nóng này để thảo luận với ông Ngụy Phương Hòa (Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc) về việc bắn hạ khinh khí cầu dọ thám của Trung Quốc, phía Trung Quốc đã từ chối tiếp nhận cuộc gọi. Một số viên chức cao cấp trong lĩnh vực quốc phòng của Mỹ đã xem điều này là “dấu hiệu thật sự nguy hiểm” (5).

Tin mới nhất liên quan đến “nhiệt độ” càng lúc càng cao ở khu vực Đông Á nói chung và biển Đông nói riêng là hôm chủ nhật, một tàu khảo sát của hải quân Trung Quốc đã xâm nhập vùng biển thuộc tỉnh Kagoshima của Nhật trong khoảng thời gian từ giữa đêm 12/2/2023 đến rạng sáng 13/2/2023. Tính từ tháng 11 năm 2021 đến nay thì đây là lần thứ bảy tàu khảo sát của hải quân Trung Quốc xâm nhập khu vực này và là lần đầu tiên trong năm nay. Tàu khảo sát thường được sử dụng để tiến hành nghiên cứu địa hình bên dưới mặt nước biển để hỗ trợ hoạt động của tàu ngầm (6).

Chú thích

(1) https://www.ctvnews.ca/world/u-s-jets-down-4-objects-in-8-days-unprecedented-in-peacetime-1.6271134

(2) https://www.nbcnews.com/politics/national-security/us-blacklists-6-chinese-entities-spy-balloon-program-rcna70239

(3) https://www.sacbee.com/news/politics-government/capitol-alert/article272347688.html

(4) https://www.stripes.com/branches/navy/2023-02-12/navy-marines-south-china-sea-drills-9117810.html

(5) https://abcnews.go.com/Politics/wireStory/rang-crises-us-china-hotline-unanswered-97025524

(6) https://www.japantimes.co.jp/news/2023/02/12/national/china-ship-japan-waters/