Cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine làm rõ sự chia rẽ giữa các đồng minh của Mỹ và những nước còn lại

 

Cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine làm rõ sự chia rẽ giữa các đồng minh của Mỹ và những nước còn lại

Julian Borger

Bauxite Việt Nam dịch

Cuộc khủng hoảng Ukraine đang thống nhất các nền dân chủ ở châu Âu và Thái Bình Dương nhưng làm phức tạp mối quan hệ với Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia vùng Vịnh.

Đại sứ Trung Quốc tại LHQ, Zhang Jun (trái), lắng nghe đại sứ Pháp tại LHQ, Nicolas de Riviere, trong cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc vào ngày 11 tháng 3. Ảnh: Carlo Allegri / Reuters

“Hãy quyết định bạn đứng về phía nào”, Volodymyr Zelenskiy nói với Hội đồng Châu Âu, chỉ ra một lựa chọn ngày càng trở nên khó tránh, khi bạo lực tuyệt đối của cuộc xâm lược Ukraine của Nga làm rõ sự phân chia thế giới thành hai phe.

Phe sát cánh với người Nga ngày càng dễ xác định hơn sau mỗi ngày chiến tranh trôi qua. Bảng ghi kết quả các phiếu bầu theo màu tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc trong những tuần gần đây, ghi lại kết quả bỏ phiếu của các nghị quyết phản đối cuộc tấn công và kêu gọi ngừng bắn, cho thấy sự phân chia đó không thể rõ ràng hơn.

Trong số 193 quốc gia thành viên có tên trên bảng, chỉ có năm quốc gia có phiếu bầu màu đỏ đi ngược với xu hướng chung: Nga, Belarus, Bắc Triều Tiên, Syria và Eritrea – thật là một câu lạc bộ thân thiết của các chế độ chuyên chế và toàn trị với hồ sơ nhân quyền đáng sợ.

Họ bị vây bởi một biển phiếu xanh. Có ít nhất 140 quốc gia tại "Quốc hội của thế giới" ủng hộ quở trách Nga.

Hầu hết trong số đó là các nền dân chủ, nhấn mạnh một trong những chủ đề trong chính sách đối ngoại của Joe Biden, rằng thế giới đang tiến tới một cuộc đấu tranh quyết định giữa dân chủ và chế độ chuyên chế, mà kết quả là chưa chắc chắn và do đó đòi hỏi sự tham gia tích cực của các quốc gia dân chủ.

"Điều quan trọng nhất mà chúng tôi phải làm ở phương Tây là đoàn kết", Biden tuyên bố tại Hội nghị thượng đỉnh EU hôm thứ Năm, đánh dấu lần đầu tiên một Tổng thống Mỹ tham dự một cuộc họp của Hội đồng Châu Âu.

Các quan chức Mỹ rất vui khi thấy cuộc xâm lược Ukraine đã gắn kết các đồng minh của Mỹ ở châu Âu và Thái Bình Dương với mục tiêu toàn cầu, khi các nước Nhật Bản, Australia, Hàn Quốc và New Zealand đều tham gia thực hiện các lệnh trừng phạt Nga.

“Có một giá trị phổ cập trong lời kêu gọi của Ukraine, vượt qua các rào cản và rất sâu sắc. Nó thuyết phục cả châu Âu và châu Á”, một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết. “Đây là biểu hiện của sự hiểu biết mà chúng ta chia sẻ, một sự tham gia vào sự tiến bộ chung”.

Vị quan chức này chỉ ra một lý do thứ ba, mà ông cho rằng đó là lý do quyết định nhất. “Các đối tác châu Á của chúng tôi không muốn Ukraine trở thành hình mẫu về cách có thể giải quyết các vấn đề ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đặc biệt vì nó liên quan đến một số nơi như Đài Loan”.

Tuy nhiên, giữa biển xanh trên bảng bỏ phiếu của Liên Hiệp Quốc, cũng có một mảng màu vàng không nghiêng về bên nào, 38 quốc gia bỏ phiếu trắng vẫn trung lập trong cuộc bỏ phiếu gần đây nhất vào thứ Năm. Trong đó bao gồm các quốc gia đông dân nhất thế giới – Trung Quốc và Ấn Độ – đại diện cho hơn một phần ba nhân loại. Và trên hết, trong những nước bỏ phiếu trắng, có nhiều quốc gia tuy đã chỉ trích Moscow, nhưng không thực hiện bước tiếp theo là áp đặt các lệnh trừng phạt.

Câu hỏi của Tổng thống Ukraine Zelenskiy trước Hội đồng Châu Âu về việc đứng về phía nào được nhắm thẳng vào Viktor Orbán, Thủ tướng Hungary. Hungary đã bỏ phiếu đồng ý cho một nghị quyết của Liên Hợp Quốc về cuộc tấn công Ukraine, nhưng đã kiên quyết phản đối các lệnh trừng phạt năng lượng. Hungary cũng không cung cấp vũ khí cho Ukraine, thậm chí không để các nguồn cung cấp vũ khí cho Ukraine đi qua lãnh thổ của mình.

“Không có thời gian để do dự. Đã đến lúc phải quyết định”, Zelenskiy cảnh báo Orbán, và đề cập đến số người chết ngày càng tăng. 

Tổng thống Ukraine đã nghiên cứu kỹ về các lãnh đạo đồng cấp của mình và thấy rõ rằng Orbán đang phải đối mặt với thách thức mạnh mẽ từ lãnh đạo đối lập Péter Márki-Zay, người đang có lợi khi cáo buộc Orbán đang mang lại "sự xấu hổ cho Hungary" vì lập trường nước đôi của Thủ tướng Orbán đối với Ukraine.

Một vài phiếu trắng có nguyên nhân từ lịch sử, ví dụ như Nam Phi, nước trói buộc bởi mối quan hệ cũ giữa Đại hội Dân tộc Phi và Moscow. Những phiếu trắng khác cho thấy lòng trung thành đang dịch chuyển.

Trong Hội đồng Bảo an của Liên Hiệp Quốc, Mỹ và các đồng minh của họ đặc biệt khó chịu trước vai trò phi cam kết của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, thường được coi là đồng minh đáng tin cậy của Mỹ ở Trung Đông. Nhưng càng ngày, người cai trị trên thực tế của Tiểu vương quốc, Mohamed bin Zayed Al Nahyan, đã tìm thấy lý do chung với Moscow trong việc chống lại nền dân chủ và Hồi giáo cực đoan trong khu vực. Thái tử của Abu Dhabi đã từ chối các cuộc gọi từ Biden và khiến Washington tức giận chỉ hơn một tuần trước, khi mời nhà độc tài Syria do Nga hậu thuẫn, Bashar al-Assad, đến thăm cấp nhà nước, mở ra một cánh cửa giúp Syria thoát khỏi sự cô lập.

Trong cuộc chiến đấu chống lại sự đe doạ cho nền văn minh, lá phiếu dao động quan trọng nhất là Ấn Độ, một nền dân chủ lớn không phản đối cuộc tấn công.

Chính phủ của Narendra Modi không chỉ bỏ phiếu trắng tại LHQ, thậm chí không đề cập đến Nga trong những mô tả ôn hoà về thảm họa đang diễn ra ở Ukraine, mà còn đang nỗ lực thiết lập một cơ chế giao dịch đồng ruble-rupee để giúp Moscow tránh các biện pháp trừng phạt định hướng vào đồng đô la.

Bà Mira Rapp-Hooper, giám đốc khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương của Hội đồng An ninh quốc gia Hoa Kỳ, cho biết hôm thứ Sáu rằng chính quyền Mỹ mong đợi phản ứng của Modi, nhưng cho rằng nó không bền vững.

“Tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta chắc chắn sẽ thừa nhận và đồng ý rằng khi nói đến các cuộc bỏ phiếu tại LHQ, quan điểm của Ấn Độ về cuộc khủng hoảng hiện tại phải nói là không thỏa đáng. Nhưng nó cũng hoàn toàn không có gì đáng ngạc nhiên”, Rapp-Hooper nói.

Xe tăng T-90 do Nga sản xuất diễu hành trong buổi lễ kỷ niệm Ngày Quân đội lần thứ 73 của Ấn Độ ở New Delhi, tháng 1 năm 2021. Ảnh: Prakash Singh / AFP / Getty Images

Cuộc chiến Ukraine là một cơn ác mộng chiến lược đối với Delhi, nước vốn từ lâu đã coi Nga (và trước đó là Liên Xô) là đối tác an ninh cuối cùng. Nhưng cuộc phiêu lưu quân sự không được đánh giá cao của Vladimir Putin đã làm gia tăng sự phụ thuộc của Nga vào Trung Quốc, khiến người ta nghi ngờ không biết Moscow sẽ làm gì trong lần bùng phát đối đầu tiếp theo giữa Ấn Độ và Trung Quốc về vấn đề biên giới.

Rapp-Hopper nói, Delhi hiện đang cân nhắc kỹ lưỡng về sự phụ thuộc quân sự của mình vào Nga, đồng thời nói thêm rằng Ấn Độ nên nhận được sự giúp đỡ để loại bỏ sự phụ thuộc đó.

Bà nói: “Tôi nghĩ quan điểm của chúng tôi sẽ là cần giữ mối liên hệ gần gũi với Ấn Độ, suy nghĩ kỹ về cách trình bày với nước này các lựa chọn, để nước này có thể tiếp tục đảm bảo quyền tự chủ chiến lược của mình”.

Sự bỏ phiếu trắng của Trung Quốc thuộc một loại khác – để che giấu sự ủng hộ hơn là phản ánh sự mâu thuẫn trong suy nghĩ. Sẽ rất khó để Bắc Kinh có thể bỏ phiếu chống lại một nghị quyết ủng hộ chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ, những điều mà họ đã nêu thành khẩu hiệu trong chính sách đối ngoại của mình. Nhưng các tuyên bố chính thức kêu gọi hòa bình của họ ở Liên Hiệp Quốc hoàn toàn trái ngược với những gì được lặp đi lặp lại bởi các phương tiện truyền thông Trung Quốc, đó là các tuyên truyền của Nga về cuộc chiến, các tuyên bố của Bộ Ngoại giao [Trung Quốc, Nga] đổ lỗi cho Mỹ và NATO về cuộc xung đột. Hiện Washington lo ngại Bắc Kinh sẽ hỗ trợ kinh tế cho Moscow bằng nguồn cung vũ khí.

Chính quyền Mỹ cho rằng chính sách thân Nga kiên quyết như vậy bắt nguồn từ mối quan hệ cá nhân giữa Tập Cận Bình và Putin, hai người đã gặp nhau gần 40 lần, và vào tháng 2 đã tuyên bố sẽ "không có giới hạn" đối với mối quan hệ song phương và có ưu tiên chung về việc làm giảm ảnh hưởng của Hoa Kỳ.

Về mặt kinh tế, lập trường của Bắc Kinh rất vô lý với toàn bộ Trung Quốc, một quốc gia có thương mại với Mỹ và châu Âu vượt xa mối quan hệ kinh tế của họ với một nước Nga ngày càng nghèo khó. Nhưng ranh giới cứng rắn giữa các phe đối lập trên toàn cầu cho thấy những hy vọng rằng sự toàn cầu hóa sẽ truyền bá hòa bình thông qua sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế là không có cơ sở. Bây giờ, khi súng đã nổ, thì rõ là ảnh hưởng chia rẽ của hệ tư tưởng chính trị mạnh hơn rất nhiều.

J.B.

Nguồn bản gốc: https://www.theguardian.com/world/2022/mar/26/russia-invasion-ukraine-divide-between-west-and-rest-of-world