Trao đổi về nguyên nhân bạo lực

22/11/2021

Nguyễn Đình Cống

22-11-2021

Báo Tiếng Dân ngày 19 tháng 11 đăng bài của ông Trương Nhân Tuấn: “Bạo lực phát sinh trong xã hội là do luật pháp lỏng lẻo, hay là do văn hóa truyền thống”, với câu kết “Bạo lực hay không là do luật pháp chớ đâu phải do văn hóa”.

Câu đó chỉ đúng một phần. Theo tôi, bạo lực xảy ra nhiều trong xã hội Việt Nam hiện nay cũng như nhiều tai họa khác là do sự kết hợp, sự cộng hưởng giữa hai yếu tố. Một bên là những yếu kém trong truyền thống dân tộc (thể hiện ở văn hóa), một bên là những độc hại trong chủ nhĩa Mác Lê (thể hiện ở luật pháp và sự thống trị của vô sản chuyên chính).

Tôi viết như thế là dựa theo Giáo lý của đạo Phật, rằng không có kết quả gì chỉ do một nguyên nhân mà là do nhân kết hợp với duyên (duyên khởi). Một nguyên nhân chưa đủ để gây ra kết quả mà phải kết hợp với một nguyên nhân khác (gọi là duyên). Thí dụ, đám cháy là do ngọn lửa kết hợp với vật liệu cháy được. Một ngọn lửa dù to đến mấy, nóng đến mấy cũng không gây ra đám cháy nếu nó không tiếp xúc được với vật liệu cháy.

Truyền thống của dân tộc Việt có nhiều điều tốt đẹp, nhưng cạnh đó cũng có vài điều yếu kém, trong đó có tính ích kỷ, thói hung bạo. Chủ nghĩa Mác Lê có những mặt tích cực về cách mạng, chống bóc lột nhưng cũng chứa đựng những độc hại về bạo lực, về độc quyền toàn trị, đặt đảng và một vài cá nhân trên luật pháp. Chính kết hợp của sự yếu kém và độc hại vừa kể mới tạo ra kết quả xấu. Trong hai thứ vừa kể, thì một thứ là nhân, thứ kia là duyên. Sự kết hợp, và cao hơn là cộng hưởng này là tự động, tự phát, không do một ai chủ trương hoặc lập kế hoạch. Chúng nó tự tìm đến với nhau, kết hợp với nhau, cộng hưởng với nhau.

Phải là hai thứ kết hợp với nhau mới làm cho bạo lực phát triển. Khi có sự yếu kém của luật pháp hoặc thậm chí không có luật pháp mà người dân được thừa hưởng nền văn hóa đầy lòng nhân ái, bao dung thì không thể có bạo lực tràn lan (có thể có cá biệt). Khi trong dân có những kẻ cuồng bạo, thích dùng bạo lực, nhưng có chính quyền và luật pháp vững mạnh, xã hội thịnh trị thì cũng dẹp được nhiều bạo lực, không để nó phát triển rộng khắp.

Vậy để dẹp bớt bạo lực thì đồng thời phải tác động vào cả hai thứ kể trên. Nhưng tác động vào yếu kém của truyền thống cần thời gian lâu dài. Tác động vào sự độc hại của Mác Lê, nhằm loại bỏ sự độc hại ấy ra khỏi cuộc sống là quan trọng và cấp thiết hơn.

Tôi viết ý kiến này không chỉ với riêng ông Trương Nhân Tuấn mà muốn trao đổi với những ai quan tâm muốn tìm nguyên nhân của mọi tai họa mà dân tộc Việt đang phải chịu đựng.