Cú vấp Covid đe doạ kinh tế Việt Nam

 

Cú vấp Covid đe doạ kinh tế Việt Nam

William Pesek

Khánh An dịch

Nếu Hà Nội không xử lý được làn sóng Covid, thì biến động lớn về kinh tế không phải là điều Hà Nội cần.

Việt Nam có nguy cơ gán cho câu châm ngôn đầu tư cũ “mua theo tin đồn, bán theo thực tế” một cái tên xấu vì biến thể Delta đã lật nhào nền kinh tế được đồn đại là đã đánh bại Covid-19.

Cho đến tháng trước, ngôi sao tăng trưởng Đông Nam Á đã hoạt động trong nhiều năm khi nền kinh tế khu vực thực sự “đạt được tăng trưởng”. Chính phủ đã thu hút các nhà máy nhanh khi họ chạy trốn cuộc chiến thương mại đang tàn phá Trung Quốc.

Và Hà Nội đã tìm ra công thức Covid-19 đặc biệt : tiếp tục mở cửa kinh doanh trong bối cảnh tỷ lệ nhiễm bệnh và tử vong thấp không thể tưởng tượng được.

Hà Nội được ca ngợi là thực tế – và bằng chứng – rằng những cải cách Đổi mới mang tính chuyển đổi kể từ năm 1986 không chỉ tồn tại và tốt đẹp, mà còn sắp tìm thấy một công cụ cao hơn trong bối cảnh chính phủ có sự thay đổi lớn về lãnh đạo. Lập luận này đã chi phối báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế ra ngày 10 tháng 3 với tiêu đề: Việt Nam: Chèo lái vượt qua đại dịch thành công. ”

Không nhiều đến như vậy. Những người buôn bán thường kể lại những câu chuyện như vậy cho đến khi những người khác đuổi kịp – sau đó họ chốt lời. Tuy nhiên, Việt Nam hiện đang nhắc nhở thế giới rằng họ chưa sẵn sàng cho khung giờ vàng toàn cầu như mong đợi khi làn sóng Covid mới bùng phát ở đây.

Chuyên gia kinh tế Lê Thu Hường tại Viện Chính sách Chiến lược Úc cảnh báo: “Với sự gia tăng gần đây của biến thể Delta, cùng với tỷ lệ tiêm chủng thấp đáng kinh ngạc, dư luận về hiệu quả hoạt động của Việt Nam đang bắt đầu suy yếu”.

Ý kiến của nhà đầu tư cũng vậy, khi các thị trường nhận ra điều này khiến chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã lung lay bị đe doạ. Bà Hường lưu ý rằng những đại công ty trong lĩnh vực may mặc, giày dép và điện tử từ Adidas, Nike đến Apple hiện phải lo lắng về lịch trình giao hàng và giá cả khi làn sóng Delta tấn công Việt Nam.

Một tháng trước, Thành phố Hồ Chí Minh vẫn là một trong những đô thị quay cuồng nhất châu Á, họ khai trương rất nhiều nhà máy mới. Giờ đây, TP. HCM là tâm dịch của đợt Covid tồi tệ nhất ở Việt Nam cho đến nay – và đã đóng cửa hết.

Hôm Chủ nhật, chính phủ Việt Nam xác nhận đợt gia tăng lây nhiễm trong ngày lớn nhất trên cả nước cho đến nay – hơn 9.700 ca nhiễm mới . Mặc dù TP.HCM là điểm nóng nhưng các thành phố lân cận cũng là các trung tâm công nghiệp như Bình Dương, Đồng Nai và Long An đang có số ca nhiễm gia tăng đáng ngại.

Kế hoạch của Việt Nam

Những gì đã xảy ra ở Việt Nam nghe có vẻ quen thuộc với các nhà quan sát các nền kinh tế Đông Nam Á: tự mãn, buông thả và sư kiêu ngạo chết người .

Như chúng ta đã thấy ở Thái Lan, Indonesia và Malaysia, thành công ban đầu của các chính phủ trong việc ngăn chặn dịch bệnh đã khiến họ chậm chạp đưa ra các chương trình tiêm chủng. Kế hoạch của họ là nếu tỷ lệ nhiễm bệnh tăng thì đều có thể nhanh chóng bị hạn chế bằng cách thực hiện những gì đã hiệu quả trước đó: hướng dẫn giãn cách xã hội và nhiều thiết bị bảo vệ cá nhân hơn.

Trong đợt dịch đầu tiên, Việt Nam cũng đã thực hiện một số bước quyết định từ trên xuống. Nhà kinh tế Stefan Angrick tại Moody’s Analytics trích dẫn một ví dụ về cách thức Hà Nội ”đã tích cực cố gắng bảo vệ nền kinh tế của đất nước” với chính sách “bắt buộc ngủ lại” tại “một số nhà máy để tránh COVID-19 xâm nhập khiến có thể làm cho quá trình sản xuất cần thiết và chuỗi cung ứng rộng lớn hơn bị đình trệ. “

Sau đó, khi biến thể Delta xuất hiện, buộc phải hiệu chỉnh lại hoàn toàn phản ứng của chính phủ. Điều đó bao gồm cả việc đẩy mạnh kế hoạch tiêm chủng của Hà Nội. Việt Nam đã trở thành nạn nhân của chủ nghĩa dân tộc chủng ngừa, hoặc đại loại như thế. Barnaby Flower, một nhà nghiên cứu lâm sàng tại Đại học Oxford, cho biết vấn đề là “họ chẳng vội gì trong việc đặt mua vắc xin mới đắt tiền từ nước ngoài.”

Ông nói, chính phủ Việt Nam “đã cân nhắc về giá cả cũng như thời gian chờ mua vắc xin và tuyên bố rằng nếu sản xuất vắc xin trong nước sẽ tốt hơn”. Giống như nhiều chính phủ ở châu Á, họ nhận thấy cơ hội để thể hiện sức mạnh trong lĩnh vực công nghệ sinh học. Ông cho biết thêm Hà Nội đã đầu tư vào ít nhất bốn loại vắc xin nội địa dù biết rằng có thể mất nhiều thời gian chờ đợi.

Chiến lược này vẫn còn nguyên khi biến thể Delta bùng phát đã lật ngược kịch bản năm 2021 của Việt Nam. Chính phủ phải nhập khẩu thêm vắc xin Oxford-AstraZeneca. Không những không kịp để Việt Nam quay trở lại như trước vào giữa tháng 8 năm 2021: nhiều cảnh báo hơn là trường hợp thành công về kinh tế.

Điều này có nghĩa là một lễ rửa tội bằng lửa cho tân Thủ tướng Phạm Minh Chính, người hồi tháng 4 đã nắm lấy dây cương từ tay ông Nguyễn Xuân Phúc. Tuy nhiên, Chính phủ của ông Chính phải thận trọng để trấn an các nhà đầu tư. Các nhà đầu tư này trong những năm gần đây tin rằng Việt Nam đã vượt ra khỏi “nền kinh tế không ổn định” trong quá khứ.

Ở đây muốn nói đến mô hình Việt Nam đã có hàng chục năm với tâm lý của các nhà đầu tư toàn cầu thay đổi từ cực kỳ tích cực sang cực kỳ tiêu cực, mà thường không có khoảng giữa hai thái cực này. Lần cuối cùng có thay đổi khi xảy ra cuộc khủng hoảng vào năm 2012 và một chút hỗn loạn vào cuối năm 2013 trong bối cảnh “cơn giận thị trường” diễn ra ở các thị trường mới nổi.

Kể từ đó, chính quyền Nguyễn Xuân Phúc đã thực hiện một công việc ấn tượng khi cố gắng giảm thiểu sự cực đoan và vượt ra khỏi chu kỳ bùng nổ bùng nổ với các bước củng cố hệ thống tài chính, gia tăng minh bạch, giảm thiểu quan liêu và nâng cao điểm số kinh doanh thuận lợi của Hà Nội. Các công ty như Apple, Adidas, LG, Nike, Panasonic, Samsung và vô số các công ty khác đã phản hồi bằng chuyển dịch sản xuấtđến Việt Nam.

Đa nhiệm

Tuy nhiên, những điều kiện tồn tại từ trước này vẫn còn – và hiện khiến phải xem xét lại Việt Nam đã thực sự đi được bao xa. Đột nhiên, các nhà đầu tư đang được nhắc nhở về sự mờ mịt của quốc gia và sở trường sai lầm trong chính sách tại những thời điểm cực kỳ căng thẳng.

Tuy nhiên, tin tốt là Hà Nội đang thực sự thể hiện năng khiếu đa nhiệm. Một ví dụ là tử tế với Nhà Trắng của Joe Biden.

Tháng trước, Hà Nội và Giám đốc Ngân khố Janet Yellen đã thông báo về một thỏa thuận rằng Việt Nam sẽ không làm suy yếu tiền đồng để đạt được lợi thế thương mại.

Khi Trump còn tại nhiệm đã đưa Việt Nam vào danh sách tiền tệ, có vẻ như điều đó là sự trừng phạt đối với tin tức Hà Nội sẽ chiến thắng trong cuộc chiến thương mại. Tổng Thống sắp mãn nhiệm của Mỹ đã hy vọng việc áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc và các rào cản phi thuế quan sẽ kéo hàng triệu việc làm trở lại Mỹ. Thay vào đó, họ chuyển đến TP.HCM.

Yellen và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng giữ hòa khí. Điều đó có nghĩa là áp lực lên Hà Nội trong việc cắt giảm thặng dư thương mại đang tăng lên với Washington. Năm 2020, thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ tăng 25% lên gần 70 tỷ USD.

Hà Nội cho biết họ sẽ thực hiện cam kết theo quy định của Quỹ Tiền tệ Quốc tế để “tránh thao túng tỷ giá hối đoái nhằm ngăn chặn việc điều chỉnh cán cân thanh toán hoặc để đạt được lợi thế cạnh tranh không lành mạnh và sẽ kiềm chế mọi sự phá giá đồng Việt Nam”.

Điều này cho thấy căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Hà Nội sẽ hạ nhiệt đủ để tạo không gian cho Chính phủ của ông Chính cải thiện nền kinh tế.

Điển hình là chính phủ của ông Chính đang thực hiện một bước ngoặt lớn trong việc tăng quy mô thị trường thương mại điện tử hiện đang nhỏ nhất Đông Nam Á.

Hôm thứ Sáu, Hà Nội công bố tham vọng doanh nghiệp kỹ thuật số tạo ra 20% tổng nội địa sản phẩm (GDP) trong vòng bốn năm. Đến năm 2030, Đại hội Đảng toàn quốc đặt mục tiêu 30% GDP cho lĩnh vực kỹ thuật số từ con số hơn 8% GDP hiện nay. Kế hoạch là đến năm 2025, 80% dân số 98 triệu người sẽ có tài khoản thanh toán trực tuyến.

Chi phí lương thấp

Nhà kinh tế Michael Kokalari thuộc công ty đầu tư VinaCapita cho biết tình hình vẫn lạc quan. Ông liệt kê việc không mấy có tắc nghẽn logistics như ở Indonesia, và chi phí thấp hơn so với Malaysia. Nhà kinh tế Rajiv Biswas tại IHS Markit Châu Á Thái Bình Dương lưu ý rằng ngay cả khi Hà Nộ tăng tỷ lệ tiêm chủng, các nhà đầu tư sẽ tiếp tục bị thu hút do các thế mạnh cạnh tranh của Việt Nam.

Biswas nói: “Việt Nam sẽ tiếp tục được hưởng lợi từ chi phí lương sản xuất tương đối thấp hơn so với các tỉnh duyên hải của Trung Quốc. Tiền lương sản xuất ở đó đã tăng nhanh trong thập niên qua. “Thứ hai, Việt Nam có lực lượng lao động tương đối lớn, có trình độ học vấn tốt so với nhiều đối thủ cạnh tranh khác trong khu vực ở Đông Nam Á, khiến Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất hấp dẫn đối với các công ty đa quốc gia”.

Biswas cho biết thêm, chừng nào Việt Nam còn có thể kiềm chế được Covid, thì vẫn còn có thể thu hút các công ty đa quốc gia chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc để hướng tới các trung tâm thay thế ở châu Á.

Cuối cùng, ông nói, nhiều công ty đa quốc gia đã và đang đa dạng hóa chuỗi cung ứng sản xuất của họ trong suốt thập kỷ qua để giảm thiểu khả năng bị tổn thương do gián đoạn nguồn cung cấp và các sự kiện địa chính trị.

“Xu hướng này càng được củng cố do đại dịch Covid-19, khi nguồn cung từ Trung Quốc bị gián đoạn kéo dài trong suốt tháng 2 và tháng 3 đã làm cho chuỗi cung ứng toàn cầu bị hỗn loạn trong nhiều ngành như ô tô và điện tử,” Biswas nói.

Tuy nhiên, nếu Hà Nội không xử lý được đợt Covid thứ hai này thì kết quả sẽ rất khó đoán. Biến động lớn về kinh tế một lần nữa là điều chính phủ mới này không muốn có.

W.P.

https://asiatimes.com/2021/08/vietnams-covid-stumble-threatens-economic-boom/

VNTB gửi BVN