Vạch mặt Dư luận viên không phải là tội

05/09/2019

Nguyễn Hoàng Linh

5-9-2019

Đó là nội dung phán quyết mới đây nhất của Tòa án Hungary trong một vụ kiện kỳ lạ giữa một phụ nữ song tịch Hung – Thụy Điển, người bị truyền thông độc lập coi là “dư luận viên” (DLV) của chính quyền, và một nhà báo của mạng index.hu, ông Dezső András.

Thụy Điển mà tệ!

Câu chuyện thú vị này khởi nguồn từ mùa xuân năm ngoái, khi chính phủ Hungary khởi động một chiến dịch tuyên truyền dồn dập và rất quyết liệt nhằm chỉ trích Brussels và Liên Âu với mục tiêu tranh cử Quốc hội, mà đề tài chính yếu là vấn đề di dân và tỵ nạn.

Trên các mặt báo và truyền hình thân chính phủ (chiếm tỷ lệ áp đảo trong nền truyền thông Hungary), liên tục có những phóng sự tạo ra hình ảnh một Châu Âu đầy bất ổn, bạo lực và khủng bố, trộm cướp và loạn lạc vì dân nhập cư và tỵ nạn (chủ yếu là Hồi giáo).

Trong khi đó, Hungary được tô vẽ như xứ sở đi đầu trong sự nghiệp “bảo vệ Châu Âu”, “bảo vệ nền văn minh Công giáo” bằng cách xây dựng hàng rào ngăn trên toàn tuyến biên giới với Serbia và quyết tâm không nhận bất cứ người tỵ nạn nào theo hạn ngạch EU.

Trong loạt tin nói về Phương Tây đen tối như vậy, đáng chú ý là một phóng sự trên Kênh Truyền hình Quốc gia Hungary (M1) có phần phỏng vấn một phụ nữ Thụy Điển gốc Hung tên là Sandeberg, mà M1 bảo rằng bà chào đời và sinh sống ở thủ đô Stockholm.

Phát biểu với M1, Sandeberg cho hay tình trạng an ninh công cộng ở Thụy Điển quá tệ do dân nhập cư tràn vào, khiến bà phải rời Thụy Điển về Hung. Bà kể một trải nghiệm cá nhân, khi đi tàu điện ngầm tới nơi làm việc và bị một người đàn ông nhập cư tấn công.

Ở Hungary thì tình hình không tệ như tại Thụy Điển, Đức, hay Vienna (Áo), theo lời bà. Còn mẹ của Sandeberg thì cho hay, con bà yêu và coi Hung như quê hương. Phóng sự trên đáng để ý ở chỗ nó đi ngược lại hình ảnh yên bình truyền thống của các xứ Bắc Âu.

Nhân thân mờ ám của một DLV

Không chỉ nội dung của phóng sự, mà nhân thân và con người của nhân vật phụ họa cho đường lối của chính quyền Hung cũng khiến báo giới và độc giả Hungary phải đặt câu hỏi. Rất nhanh chóng, mạng tin độc lập index.hu đã có bài viết chi tiết trả lời câu hỏi đó.

Hóa ra, Natalie Contessa af Sandeberg – tên đầy đủ của người phụ nữ nọ – từ năm 2015 đã 7 lần thực hiện những hành vi phạm tội tại Thụy Điển, đã bị kết án và phải bồi thường tiền cho nhiều công dân bản địa, theo thông tin chính thức của nhà đương cục sở tại.

Vu cáo, sách nhiễu, hành hung người khác và lừa đảo là danh mục bất hảo tại Thụy Điển của Sandeberg, từng là một sinh viên trường Y ở Budapest. Hồ sơ của phía Thụy Điển không có dấu vết gì của việc bà ta sinh sống tại Stockholm như M1 từng khẳng định.

Ngược lại, Sandeberg cư trú cùng mẹ tại Båstad, một thị trấn nhỏ nhằm ở phía Nam của Thụy Điển, gần biên giới Đan Mạch – tại đó không có cả metro lẫn tàu điện. Đây là nơi ở ưa thích của giới thượng lưu Thụy Điển, có rất nhiều nhà nghỉ và sân tennis tại đó.

Cạnh index.hu, mạng độc lập 444.hu cũng phanh phui thêm nhiều thông tin cho thấy câu chuyện của M1 là hoàn toàn dối trá: Sandeberg không sinh ra ở Thụy Điển, mà tới nước này cùng mẹ với tư cách tỵ nạn năm bà ta 8-9 tuổi, và được nhận nhà cửa, trợ cấp tại đây.

Truyền hình thân chính phủ của Hungary giới thiệu Sandeberg như bằng chứng sống của việc truyền thông Phương Tây không nói sự thật về “thảm trạng” di dân ở EU. Có điều, quá khứ mờ ám của “nhân chứng” này khiến điều bà ta phát biểu trở nên đáng hoài nghi.

Nhà báo có quyền điều tra cá nhân

Ký giả thực hiện phóng sự điều tra trên mạng tin index.hu, ông Dezső András bị nữ nhân vật kiện lên tòa, viện cớ những dữ liệu cá nhân của mình đã bị xâm phạm, cho dù trong bài viết, nhà báo này chỉ “nhẹ nhàng” nhắc tới đương sự bằng cái tên viết tắt “C.”.

Sau khi cơ quan công tố khởi tố vụ án và bị can đối với ký giả Dezső, một thẩm phán của Tòa án Quận 2 và 3 (Budapest) tuyên bố khiển trách nhà báo này mà không thông qua việc mở phiên tòa. Đây là hình phạt nhẹ nhất trong hệ thống Hình Luật Hungary.

Tuy nhiên, không đồng ý với hình phạt đó, ông Dezső đề nghị Tòa phải mở phiên tòa xét lại vụ việc của ông. Vụ án được giao cho một thẩm phán khác, và cách đây vài ngày, vị thẩm phán mới đã đưa ra phán quyết đình chỉ điều tra, mà không cần mở phiên tòa.

Trong phần lý giải, Tòa viện dẫn một phán quyết trước đây của Tòa án Nhân quyền Châu Âu tại Strasbourg, cũng như tới quan điểm của Cục Bảo vệ Dữ liệu, theo đó, không thể trừng phạt nhà báo trong trường hợp này, vì đương sự chỉ thực hiện nhiệm vụ của mình.

Bởi lẽ, từng là bị cáo trong một vụ án hình sự đã chấm dứt từ lâu ở Thụy Điển, nhưng Sandeberg trở nên được công luận Hungary rất chú ý do bà ta chấp nhận phát biểu trên TV với tên và hình ảnh cụ thể, trong một chương trình mang tính thời sự cấp thời.

Do đó, Sandeberg đương nhiên phải “chịu đựng” việc báo chí “soi mói” đời tư cùng những dữ liệu cá nhân, đó là công việc của nhà báo, và ký giả Dezső András khi làm điều này – lột trần quá khứ của một DLV – thì ông đã không hề vi phạm pháp luật, theo Tòa.