Khổ thân Lưu Quang Vũ
17-4-2021
Cách đây 3 năm, nhân 70 năm ngày sinh Lưu Quang Vũ, nhiều người chia sẻ lại bài thơ “Những điều sỉ nhục và căm giận” để phong thánh Lưu Quang Vũ.
Hàng trăm, hàng ngàn bình luận phong thánh cho Lưu Quang Vũ khi nói rằng Vũ là nhà tư tưởng lớn, nhà tiên tri thời cuộc, dám vạch trần những điều xấu xa bỉ ổi nhất của miền Bắc XHCN. Có người còn xem Lưu Quang Vũ không chỉ là nhà viết kịch vĩ đại mà còn là nhà cách tân thi ca trong cái dàn đồng ca của thi ca ngoài Bắc.
Mới đọc đoạn đầu, tôi đã nhận ra ngay, bài thơ không thể nào mang nội dung tố cáo chế độ XHCN ở miền Bắc. Những câu như: “nhà tù lớn hơn trường học/ một dân tộc có nhiều gái điếm nhất thế giới/ có những cái đinh để đóng vào ngón tay/ có những người Việt Nam/biết mổ bụng ăn gan người Việt…” chỉ có thể nói về miền Nam dưới chế độ Việt Nam Cộng hòa. Bởi những hình ảnh ấy nhan nhản trong sách giáo khoa thời tôi đi học, kể cả trên báo chí và thơ ca tuyên truyền ngoài Bắc.
Để không phải nghi ngờ, tôi lật quyển Di cảo thơ Lưu Quang Vũ ra tra. Thì ra người ta đã cố tình cắt đoạn đầu:
những điều sỉ nhục và căm giận
một dân tộc đã sinh ra
Trần Ích Tắc, Lê Chiêu Thống
Hoàng Cao Khải, Nguyễn Văn Thiệu…
Tôi đưa nguyên văn bài thơ ra cho mọi người xem và bình: “Ôi, sao người ta có thể mượn Lưu Quang Vũ với bài thơ này để chống Cộng nhỉ?” Và tôi cũng nói luôn, cả bài thơ không khác dàn đồng ca của thi ca ngoài Bắc. Cứ đọc lại Tố Hữu, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Huy Cận… thời đó xem sao? So với các nhà thơ kia, Vũ trút căm thù một cách dễ dãi bằng ngôn từ khẩu hiệu, bài thơ không tứ, chỉ có liệt kê tội ác của giặc bên giới tuyến, hình ảnh toàn cóp nhặt từ báo chí tuyên truyền…
Cuối bài thơ ghi rõ: Di cảo 1972-1975, thời điểm Vũ vừa xuất ngũ làm hợp đồng cho nhà xuất bản Giải phóng, chấm công trong một đội cầu đường, vẽ pa-nô, áp-phích cổ động tuyên truyền. Vũ chỉ bức xúc với thời cuộc vào những năm 1980. Các vở kịch trước đó, khi làm biên tập viên cho Tạp chí sân khấu vẫn là tuyên truyền: Sống mãi tuổi 17, Hẹn ngày trở lại, Nếu anh không đốt lửa… Kể cả Hồn Trương Ba da hàng thịt, Tôi và chúng ta… cũng chỉ là những trăn trở về xây dựng chủ nghĩa xã hội, về cái nghịch lý giữa con người cá nhân và làm chủ tập thể. Vũ không chống Cộng. Mà chống Cộng với lời thơ như vậy thì chắc gì đã lớn? Miền Bắc XHCN thời ấy làm gì có gái điếm mà bịa ra “nhiều gái điếm nhất thế giới”?
Tôi không đánh giá thấp Lưu Quang Vũ, nhưng cũng không xem ông là Thánh. Khổ thân ông khi cái gì của ông còn lại cũng thành “hạt ngọc”! Nói thật, nếu xét về nghệ thuật, tôi chỉ đánh giá cao Hồn Trương Ba da hàng thịt. Đây mới là tác phẩm để đời…
Chu Mộng Long
———–
Nguyên bài thơ Những điều sỉ nhục và căm giận:
những điều sỉ nhục và căm giận
một dân tộc đã sinh ra
Trần Ích Tắc Lê Chiêu Thống
Hoàng Cao Khải Nguyễn Văn Thiệu…
những điều sỉ nhục và căm giận
một đất nước luôn có kẻ dẫn đường
cho người ngoài kéo đến xâm lăng
cho những cuộc chiến tranh
đẩy con em ra trận
những điều sỉ nhục và căm giận
một xứ sở
nhà tù lớn hơn trường học
một dân tộc có nhiều gái điếm nhất thế giới
có những cái đinh để đóng vào ngón tay
có những người Việt Nam
biết mổ bụng ăn gan người Việt
một đất nước
đến bây giờ vẫn đói
không có nhà để ở
không đủ áo để mặc
ốm không có thuốc
vẫn còn những người run rẩy xin ăn
nỗi sỉ nhục buốt lòng
khi thấy mẹ ta bảy mươi tuổi lưng còng
phải làm việc mệt nhoài dưới nắng
khi thấy lũ em ngày càng hư hỏng
khi người mình yêu
nói vào mặt mình những lời ti tiện
khi bao điều tưởng thiêng liêng trong sạch
bỗng trở nên ngu xuẩn đê hèn
khinh mọi người và tự khinh mình
như chính tay ta đã gây ra mọi việc
và tất cả không cách nào cứu vãn
nỗi sỉ nhục ngập tràn trái đất
khi lẽ phải luôn thuộc về kẻ mạnh
những nền văn minh chạy theo dục vọng
những guồng máy xấu xa chà đạp con người
đi suốt một ngày
giữa rác rưởi và chết chóc
luôn thấy bị ném bùn lên mặt
nói làm sao được nữa những lời yêu
nghĩ về cha, con sẽ chẳng tự hào
nỗi tủi nhục làm cha nghẹn thở
nỗi tức giận làm mặt cha méo mó
trong hận thù không thể có niềm vui
nhưng không thể sống yên, không thể được nữa rồi
nỗi tủi nhục đen sì mỗi cành cây
nỗi tủi nhục của đứa trẻ chạy trốn
nỗi tục nhục trên mỗi bậc thang lười biếng
trong cốc nước đưa lên môi lạnh ngắt
trên mỗi dòng tin mỗi ống quần là phẳng
mỗi chiếc hôn ướt át thì thầm
mỗi nấm mồ bị vùi dập lãng quên
trên bàn tay đưa ra trên mỗi bức tường
nỗi tủi nhục tội lỗi nỗi tủi nhục kinh hoàng
trên vệt máu bầm đen trên nụ cười thoả mãn
cha chẳng có gì để lại cho con
ngoài một cửa sổ trống trơn
ngoài một tấm lòng tủi nhục và căm giận
ngoài kỷ niệm về những năm tàn khốc
cho một ngày con được sống thương yêu.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.