Việt Nam: Các vụ bắt giữ và đàn áp mạng xã hội sau vụ đụng độ chết người vì đất

17/01/2020

Ân xá Quốc tế

Dịch giả: Trúc Lam

16-1-2020

Chính quyền Việt Nam đã đẩy mạnh một cuộc đàn áp trên toàn quốc được đánh dấu bằng các vụ bắt giữ và kiểm duyệt mạng xã hội rộng rãi khi họ cố gắng kìm hãm các cuộc tranh luận công khai về vụ tranh chấp đất đai dẫn đến chết người, Tổ chức Ân xá Quốc tế hôm nay cho biết.

Các cuộc tấn công mạnh mẽ vào những lời chỉ trích ôn hòa sau vụ đụng độ hồi tuần trước giữa cảnh sát và người dân của một ngôi làng, là tâm điểm của một cuộc tranh chấp lớn, khiến bốn người thiệt mạng, gây ra sự phẫn nộ trên toàn quốc. Sự thông đồng chính thức về các giao dịch đất đai là nguồn cơn gây bất mãn lớn ở Việt Nam.

Những nỗ lực mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc kiểm duyệt thảo luận về tranh chấp đất đai này là ví dụ mới nhất trong chiến dịch khẳng định quyền kiểm soát nội dung trên mạng, ông Nicholas Bequelin, Giám đốc Tổ chức Ân xá Quốc tế, nói.

Mạng xã hội, đặc biệt là Facebook, ngày càng trở thành vũ khí của Việt Nam để theo dõi những người nói lên suy nghĩ của họ một cách ôn hòa. Đây là một cuộc tấn công không thể chấp nhận được đối với quyền tự do ngôn luận và rõ ràng là một nỗ lực để dập tắt bất đồng chính kiến.

Trong tuần qua, ba nhà hoạt động đã bị bắt, liên quan đến các bài đăng trên mạng xã hội về tranh chấp ở xã Đồng Tâm, trong khi hàng chục người sử dụng Facebook nói rằng, họ gặp phải những hạn chế đối với hoạt động của họ [trên Facebook].

Vụ tranh chấp chết người

Vào 4 giờ sáng ngày 9 tháng 1, cảnh sát mở một chiến dịch tại làng Đồng Tâm, cách Hà Nội 40 km, thủ đô của đất nước. Người dân Đồng Tâm đã phản đối việc thuê đất của một công ty viễn thông thuộc sở hữu của quân đội trong nhiều năm.

Nhà chức trách cáo buộc rằng, dân làng đã sử dụng bạo lực và bốn người, gồm ba sĩ quan cảnh sát và người trưởng làng, ông Lê Đình Kình, khoảng 85 tuổi, đã thiệt mạng trong vụ đụng độ. Họ nói thêm rằng, cảnh sát đã bắt giữ 30 người về tội “phá hoại an ninh”. Ngày 14 tháng 1, nhà chức trách tuyên bố rằng, họ sẽ đưa ra cáo buộc giết người và “chống người thi hành công vụ” đối với 22 người.

Tình hình ở Đồng Tâm thường xuyên được cư dân mạng Việt Nam quan tâm, dân làng và người thân của họ ở Hà Nội chia sẻ, cập nhật thường xuyên và phát trực tiếp trên Facebook, là một câu chuyện dài.

Trong khi xã Đồng Tâm đã bị lực lượng an ninh phong tỏa từ ngày 9 tháng 1, theo lời bà Dư Thị Thành, vợ ông Lê Đình Kình, nói trong một video clip xuất hiện trên Facebook ngày 13 tháng 1. Trong video, bà cáo buộc, bà bị lực lượng an ninh đánh đập nặng trong nỗ lực buộc bà phải thú nhận vai trò trong sự kiện ngày 9 tháng 1.

Khi bà Thành được thả ra, hàng chục người vẫn đang bị giam giữ và có nguy cơ bị tra tấn và đối xử tệ bạc. Trong lời khai của mình, bà Thành nói rằng, bốn người trong gia đình bà đang bị giam giữ.

Tổ chức Ân xá Quốc tế đã có tài liệu ghi nhận các điều kiện giam giữ kinh khủng ở Việt Nam, với bằng chứng tù nhân bị tra tấn và bị ngược đãi, thường xuyên bị giam giữ và biệt giam, bị giam trong điều kiện tồi tệ, và bị từ chối chăm sóc y tế, nước sạch để uống và không khí trong lành để thở.

Ông Nicholas Bequelin nói: “Chính quyền phải khẩn cấp giảm tình trạng gây sốc này. Họ cũng phải thiết lập các dữ kiện về những gì đã xảy ra vào ngày 9 tháng 1, đặc biệt theo tuyên bố của một người phụ nữ lớn tuổi rằng bà đã bị đánh đập nặng. Bất cứ ai bị nghi ngờ có hành động bạo lực kéo dài, dù là cảnh sát hay dân Đồng Tâm, đều nên bị đưa ra trước công lý, trong các phiên tòa công bằng”.

Vụ tranh chấp đất đai ở Đồng Tâm trước đó đã nhận được sự chú ý trên cả nước và quốc tế hồi tháng 4 năm 2017, khi dân làng bắt giữ 38 quan chức địa phương và cảnh sát trong nhiều ngày sau khi cảnh sát bắt giữ bốn dân làng và cáo buộc họ có vai trò trong một cuộc phong tỏa.

Gia tăng đàn áp trên mạng xã hội

Tổ chức Ân xá Quốc tế lưu ý sự gia tăng đáng kể của nhà cầm quyền Việt Nam trong việc đàn áp các hoạt động trên mạng xã hội sau sự kiện diễn ra hồi tuần trước tại xã Đồng Tâm.

Một số người dùng Facebook nói rằng, họ nhận được thông báo như sau: “Do yêu cầu pháp lý ở quốc gia của bạn, chúng tôi đã hạn chế quyền truy cập vào hồ sơ của bạn trên Facebook. Điều này có nghĩa là những người khác ở quốc gia của bạn không thể xem hồ sơ của bạn và có thể không tương tác với bạn qua Messenger“.

Những hạn chế này có thể được chính quyền Việt Nam thúc đẩy triển khai đội quân trên mạng tràn ngập Facebook với các báo cáo phàn nàn về hoạt động trên mạng của cá nhân những người sử dụng. Việt Nam được cho là có lực lượng quân đội trên mạng lên tới 10.000 người (ND: Lực lượng 47).

Kênh YouTube tiếng Việt của Đài Châu Á Tự do (RFA), có nửa triệu người đăng ký, cũng bị YouTube phạt với lý do “vi phạm nguyên tắc cộng đồng”, mặc dù không có giải thích nào được cung cấp. Điều này đã ngăn chặn đài đăng tải video hoặc phát trực tiếp trong bảy ngày, mặc dù việc ngăn chặn này đã được dỡ bỏ hôm thứ Hai, sau khi RFA kháng cáo.

Hôm thứ bảy ngày 11 tháng 1, báo Hà Nội Mới, tờ báo do chính quyền kiểm soát, đưa tin, ý kiến của đại diện Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam, ca ngợi Google và YouTube vì hành động nhanh chóng của họ trong việc đáp ứng yêu cầu của chính quyền Việt Nam sau vụ đụng độ ở Đồng Tâm. Người đại diện này cũng đã quở trách Facebook vì đã “phản ứng rất chậm và quan liêu”.

“Chính quyền muốn bịt miệng các cuộc thảo luận về những gì đã xảy ra ở Đồng Tâm và tránh làm cho nó trở thành một điểm nhấn khác về sự bất mãn phổ biến [của dân chúng]. Thung lũng Silicon không thể trở thành kẻ đồng lõa trong nỗ lực trắng trợn này nhằm giữ công dân Việt Nam trong bóng tối về các vi phạm nhân quyền”, ông Nicholas Bequelin nói.