Tàu Trung Quốc phớt lờ yêu cầu rút khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam

27/05/2023

Reuters

Tác giả: Francesco Guarascio và Andrew Hayley 

Cù Tuấn, biên dịch

27-5-2023

HÀ NỘI/BẮC KINH, 26 tháng 5 năm 2023 – Trong thứ 6, ngà 26-5, một tàu nghiên cứu của Trung Quốc và năm tàu hộ tống đã đi vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam gần các lô khí đốt do các công ty Nga khai thác ở Biển Đông, một ngày sau khi Việt Nam thúc giục các tàu này rời đi.

Tàu Xiang Yang Hong 10 của Trung Quốc bắt đầu hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam vào ngày 7 tháng 5, đánh dấu sự xâm phạm đáng kể nhất kể từ năm 2019, theo Ray Powell, người đứng đầu Dự án Myoushu của Đại học Stanford trên Biển Đông.

Ông nói hành vi của Trung Quốc và phản ứng của Việt Nam là một “sự leo thang đáng lo ngại”.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết các vùng biển giàu năng lượng ở Biển Đông, bao gồm cả các khu vực nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Lần đối đầu năm 2019 giữa hai quốc gia này kéo dài hơn ba tháng và phần lớn nhắm vào một lô do công ty dầu mỏ nhà nước Nga Rosneft điều hành. Chưa đầy hai năm sau đó, Rosneft đã bán tài sản của mình ở Biển Đông cho công ty nhà nước Zarubezhneft của Nga, và công ty này tiếp tục vận hành một số mỏ khí đốt đang diễn ra tranh chấp.

Trong những tuần qua kể từ ngày 7 tháng 5, tàu nghiên cứu Trung Quốc, đôi khi với hàng chục tàu hộ tống, đã di chuyển phần lớn qua lô khí đốt 04-03, do Vietsovpetr, một liên doanh giữa Zarubezhneft và PetroVietnam, vận hành, theo dữ liệu của Sáng kiến Biên niên sử Biển Đông (SCSCI), một tổ chức phi lợi nhuận độc lập, chia sẻ với Reuters.

Tàu Trung Quốc cũng thường xuyên đi qua các lô 132 và 131 mà Việt Nam đã cấp phép cho Vietgazprom, một liên doanh giữa tập đoàn khổng lồ Gazprom của Nga và PetroVietnam. Trung Quốc đã gọi các hồ sơ dự thầu với giá cạnh tranh để cấp phép khai thác cho hai lô đó.

Ba công ty có liên quan và đại sứ quán Nga tại Hà Nội đã không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Mao Ninh, khi được hỏi về sự đối đầu trên, cho biết Trung Quốc có chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa và các vùng biển lân cận, và quyền tài phán đối với các vùng biển liên quan.

“Các tàu có liên quan của Trung Quốc đang thực hiện các hoạt động bình thường dưới quyền tài phán của Trung Quốc. Điều đó hợp lệ và hợp pháp, và việc tàu đi vào vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia khác là không thành vấn đề”, bà nói trong một cuộc họp báo thường kỳ.

Bà Mao cho biết Trung Quốc đã duy trì liên lạc với các bên liên quan về vấn đề này và muốn hợp tác với họ để “cùng nhau bảo vệ hòa bình và ổn định của Biển Đông”, đồng thời nói thêm rằng Trung Quốc sẽ “chắc chắn bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình”.

Hôm thứ Năm 25/5, khi Việt Nam đưa ra một tuyên bố công khai hiếm hoi yêu cầu các tàu này rời đi, thì các tàu này đang ở vị trí lô 129, cũng do Vietgazprom điều hành, theo ông Powell. Tuyên bố này được đưa ra sau chuyến thăm Hà Nội hôm thứ Hai của cựu Tổng thống Nga và Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev.

Ông Powell cho biết hai tàu cá Việt Nam đã theo dõi các tàu Trung Quốc ở khoảng cách 200-300 mét vào thứ Sáu 26/5, đồng thời lưu ý rằng các tàu Trung Quốc đã di chuyển đến một khu vực liền kề với các lô dầu khí do các công ty Nga điều hành.

Theo quy tắc quốc tế, tàu được phép đi qua vùng đặc quyền kinh tế của các quốc gia khác nhưng các hoạt động của Trung Quốc từ lâu đã bị Việt Nam và các quốc gia khác có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, bao gồm Philippines và Malaysia, coi là thù địch.