Xã hội không có công lý là xã hội cá lớn nuốt cá bé

24/04/2023

Trương Nhân Tuấn

24-4-2023

Tranh đấu để thiết lập công lý là trách nhiệm của người trí thức Việt Nam đối với lịch sử. Tranh đấu để dân chủ pháp trị hóa Việt Nam là trách nhiệm của mọi người dân Việt Nam đối với các thế hệ tương lai.

Bà con yên trí là tôi không hề nhân danh ai. Nhứt là tôi không tranh đấu bất cứ một cái gì cho bà con hết cả. Bà con chửi, tui rất hân hạnh lắng nghe.

Chuyện thần Thémis, thần Công lý, chắc ai cũng biết. Tượng người phụ nữ bịt mắt, tay cầm gươm, tay cầm cán cân trong thần thoại Hy lạp là Thần Công lý.

Thanh kiếm tượng trưng cho hình phạt (luật lệ). Cán cân tượng trưng cho tính quân bình giữa tội trạng và luật lệ. Bịt mắt thể hiện tính công bằng trong việc phân xử.

Mục tiêu của thần Thémis là thiết lập lại Công Lý. Vì vậy thần Thémis còn gọi là “Thần Công lý”.

Thần công lý – Ảnh minh họa

Thần Công lý ở các quốc gia “giẫy chết” là nguyên tắc “Pháp trị -Rule of Law” như ở Mỹ, hay “Quốc gia Pháp trị – Etat de Droit” ở châu Âu. Thần Thémis ở đây là nhánh tư pháp gồm hệ thống tòa án và các cơ quan thi hành luật.

Nhìn qua nước Mỹ thời gian gần đây đôi khi tôi tưởng thần Thémis bị… mù. Nhưng không phải. Công lý tuy chậm thực thi một chút nhưng công lý cuối cùng phải được thiết lập.

Ở Mỹ không có ai đứng trên luật hết cả, ngay cả tổng thống đương nhiệm. Nói chi tới cựu tổng thống.

Còn ở Việt Nam, vụ “đốt lò” ở Việt Nam, nhiều người nghĩ chắc ông Trọng là “thần Thémis”. Lầm chết! Ông Trọng không hề có mục tiêu thực thi hay thiết lập lại công lý, như thần Thémis. Ông Trọng đốt lò chỉ có mục tiêu duy nhứt là thanh lọc và củng cố sự lãnh đạo của đảng đối với nhà nước.

Theo tôi, cái khó của ông Trọng là cho vô lò hết đợt này tới đợt khác, đến khi ông Trọng về hưu, chuyện sẽ đâu vô đó. Tham nhũng vẫn hoàn tham nhũng.

Thay vì cố gắng đốt lò, củi xanh củi mục gì cũng đốt. Theo tôi, ông Trọng nên dành thì giờ quí báu còn lại để nghiên cứu một mô hình Quốc gia Pháp trị (Etat de Droit) hay Pháp trị (Rule of Law) phù hợp cho Việt Nam, kiểu Đài Loan hay Nam Hàn. Các xứ này nạn tham nhũng quyền lực bị phạt nặng. Họ bỏ tù quan chức từ trên xuống dưới, bỏ tù kể cả tổng thống.

Điều quan trọng cốt lõi của pháp luật là “công lý” phải được thiết lập. Xã hội không có công lý là xã hội cá lớn nuốt cá bé.