Thứ Sáu, 28 tháng 10, 2022

Gửi Nataliya Zhynkina: Tôi đã thấy Ukraine

  

Gửi Nataliya Zhynkina: Tôi đã thấy Ukraine

Mạc Văn Trang

28-10-2022

Tôi đã thấy ngày 24/2/2022

Quân xâm lược Nga tràn vào Ukraina như bầy quỷ dữ

Kín đặc bầu trời máy bay hùng hổ

trút mưa bom, lính nhảy dù, tên lửa

Đen ngòm mặt đất

Xe tăng, thiết giáp, pháo binh, lính bộ

Cả đất nước Ukraina rung lên rùng rùng trong bão lửa

“Putin tính cả rồi”

72 giờ “quân giải phóng” Nga

sẽ vào Kiev duyệt binh

Chuẩn bị cả chính phủ bù nhìn,

băng rôn, khẩu hiệu, diễn văn

Ukraina như có phép thần

Zelensky ra trận:

Tôi ở đây

dẫu chết

để Tổ quốc còn…

Không ra lời kêu gọi

Không tuyên bố hùng hồn

“Thằng hề” nhưng không biết diễn

Ngày ngày báo cáo với toàn dân và thế giới bằng sự thật chân thành

Cả đất nước đồng lòng

Mỗi người dân đều xin nhận súng

Trai tráng tha hương lũ lượt kéo về

Năm mươi nghìn phụ nữ không phải động viên

Cũng xin nhập ngũ

Trong ngôi nhà đổ vì tên lửa Nga

Cô gái Ukraina sống sót

vội chạy đến chiếc đàn piano

Cô giũ bụi,

đàn một bản tình ca

rồi lặng lẽ ra đi

Khắp phố phường, làng quê tan hoang

lửa cháy

Mỗi góc phố, ngọn cỏ, gốc cây

quân xâm lược Nga đều gieo đầy tội ác

Nhưng không thấy những khẩu hiệu “Đả đảo”! “Căm thù”, “giết! giết”!…

Không thấy những tranh áp phích

Vẽ búa liềm và lưỡi lê xung kích

Lại thấy tranh hài “Bán xe tăng Nga đồng nát”!

Không thấy những lời bài hát

“Thề phanh thây uống máu quân thù”

Mà thấy tiếng đàn piano

Vĩ cầm hay guitar thánh thót

nhạc Mozart, Chopin, Beethoven hay Bach…

ở giữa quảng trường đổ nát

và dưới hầm sâu ẩn nấp tránh bom

Tôi đã thấy những phụ nữ, cụ già đem bàn ghế, cánh cửa nhà mình

chất chồng cùng bao cát

chở che những tượng đài công trình nghệ thuật

và khi những trận bom vừa dứt

họ lại xúm vào chăm sóc vườn hoa trên quảng trường thành phố

Người lính xung trận

không hùng hồn tuyên bố…

chỉ thật lòng chia sẻ tâm tư:

Chúng tôi chiến đấu không phải vì lòng căm thù phía trước

mà bởi tình yêu tha thiết ở sau lưng!

Tổng thống kêu gọi những người lính tử thủ dưới hầm Mariupol:

Nhân dân đã ghi nhận

các bạn thực sự là những anh hùng

Bây giờ hãy tìm đường sống

Sinh mệnh con người là quan trọng hơn tất cả

Chiến thắng nghĩa là thêm mạng sống, bớt hy sinh!

Ôi, Ukraina!

Rồi sẽ có hoà bình

dẫu tan tành

Sẽ hồi sinh tất cả!

Để một lần và mãi mãi thoát khỏi đế quốc Nga

Để được sống đúng là mình

dân chủ, tự do

Tôi tin Ukraina

Tình yêu thương lớn hơn thù hận

Lòng bao dung vượt lên trên lỗi lầm, tội ác của Nga

Những cánh đồng sẽ một màu vàng rực

và bầu trời trong xanh như mắt các em gái Ukraina

Chỉ có ác quỷ Putin phải đọa xuống 9 tầng địa ngục

và nỗi tủi nhục tận cùng mãi đeo đuổi nước Nga!


Kiến nghị đòi lại ấn “Kim Bảo Tỷ” và kiếm “Khải Định Niên Chế” cho Nhà nước Việt Nam

 

Kiến nghị đòi lại ấn “Kim Bảo Tỷ” và kiếm “Khải Định Niên Chế” cho Nhà nước Việt Nam

Kính gửi: Thủ tướng Chính phủ nước CHXHCNVN Phạm Minh Chính

Đồng kính gửi: Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng

Chủ tịch nước CHXHCNVN Nguyễn Xuân Phúc

Chủ tịch Quốc Hội nước CHXHCNVN Vương Đình Huệ       

Tôi là Cù Huy Hà Vũ, công dân Việt Nam, Tiến sĩ Luật, thường trú tại 24 Điện Biên Phủ, phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội, hiện tạm trú tại 10926 Lotus Drive, Garden Grove, Orange County, CA 92843, Hoa Kỳ. Tôi xin gửi tới Quý Vị lời chào trân trọng.

Theo trang thông tin điện tử của Nhà đấu giá Millon, ngày 31 tháng 10 năm 2022 tại Paris, Nhà bán đấu giá Millon, sẽ đấu giá ấn bằng vàng ròng có tên “Kim Bảo Tỷ” (金寶 璽), được làm từ thời vua Minh Mạng, biểu tượng quyền lực của Triều Nguyễn (Việt Nam, 1802-1945). Cuộc đấu giá này được thông báo trong catalog là Món đồ đấu giá số 101/329.

Tôi được biết rằng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có công văn đề nghị Bộ Ngoại giao chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp kịp thời làm việc trực tiếp với Nhà đấu giá Millon để xác minh rõ thông tin liên quan đến việc đấu giá ấn vàng nêu trên (gồm các thông tin về chủ sở hữu, tính hợp pháp của 02 cổ vật, giá dự kiến bán, khả năng đàm phán mua trực tiếp không qua đấu giá…).

Mặc dù đánh giá cao phản ứng nhanh của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tôi cho rằng đề nghị của Bộ này về thăm dò khả năng đàm phán mua ấn “Kim Bảo Tỷ” là không phù hợp vì ấn này, cũng như kiếm “Khải Định niên chế” (啟定年製), thuộc sở hữu của Nhà nước Việt Nam. Điều này có nghĩa hai báu vật này phải được hoàn trả cho Nhà nước Việt Nam.

Quyền sở hữu của Nhà nước Việt Nam đối với ấn “Kim Bảo Tỷ” và kiếm “Khải Định niên chế”

Ngày 25/8/1945, Hoàng đế Bảo Đại công bố Chiếu thoái vị, bày tỏ “quyết tâm thoái vị, nhường quyền lãnh đạo đất nước cho Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – Cù Huy Hà Vũ).

Tiếp đó, tại lễ thoái vị tổ chức vào ngày 30 tháng 8 năm 1945 tại Ngọ Môn, Huế, Hoàng đế Bảo Đại đã trao ấn “Kim Bảo Tỷ” (金寶 璽) và kiếm “Khải Định Niên Chế” (啟 定 年 製) cho các đại diện. của Chính phủ Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là ông Trần Huy Liệu, Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền và ông Cù Huy Cận, Bộ trưởng không Bộ (thân phụ tôi). Như vậy, kể từ ngày 30 tháng 8 năm 1945, Nhà nước Việt Nam, do Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và các chính phủ kế nhiệm, trong đó có Chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, là chủ sở hữu của hai báu vật tượng trưng cho vương quyền Việt Nam.

Trong hồi ký “Con rồng An Nam” của ông (Nhà xuất bản Plon, 1980), Cựu Hoàng Bảo Đại kể lại rằng ông Trần Huy Liệu và ông Cù Huy Cận, đại diện của Việt Minh (Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – Cù Huy Hà Vũ) thay mặt dân tộc Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu ông thoái vị, giao ấn và kiếm của chính thể quân chủ cho chính quyền cách mạng và ông đã thực hiện yêu cầu này tại lễ thoái vị.

Việc chuyển giao quyền sở hữu ấn và kiếm, biểu tượng của sự chuyển giao quyền lực từ Hoàng đế Bảo Đại cho Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, cũng được đề cập bằng tiếng Pháp và tiếng Việt trong bản thuyết trình Món đồ đấu giá:

Chiếc ấn triện rồng năm móng này tượng trưng cho quyền cai trị tuyệt đối dưới triều đại nhà Nguyễn, đã trở thành biểu tượng của sự chuyển giao quyền lực.

Quyền sở hữu báu vật này đã được chuyển giao nhiều lần, đặc biệt là khi Vua Bảo Đại thoái vị trước chính quyền Việt Nam, nơi nó được Hoàng đế giao cho đại diện chính quyền cách mạng tại sân Ngọ Môn vào ngày 30 tháng 08 năm 1945. Tại đó, vị Hoàng đế cuối cùng đã thốt lên câu nói nổi tiếng:

“Thà làm công dân của một nước độc lập còn hơn làm vua của một nước nô lệ.”

Đáng tiếc là sau Ngày toàn quốc kháng chiến chống Pháp tái xâm lược, 19 tháng 12 năm 1946, hai báu vật này đã rơi vào tay người Pháp. Ngày 28 tháng 2 năm 1952, trong khi đào móng một ngôi nhà ở làng Nghĩa Đô, ngoại thành Hà Nội, để tìm vật liệu xây lô cốt, người Pháp đã phát hiện ấn và kiếm chôn dưới đó. Mười ngày sau, ngày 8 tháng 3 năm 1952, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, người Pháp đã tổ chức lễ trao ấn và kiếm cho Cựu Hoàng Bảo Đại với tư cách Quốc trưởng Việt Nam. Ông Lê Thanh Cảnh, Đặc ủy viên của Quốc trưởng Bảo Đại tại Hà Nội, đã thay mặt ông nhận hai báu vật này.

Sự kiện này cũng được mô tả trong bản thuyết trình Món đồ đấu giá:

Báu vật này còn mang một vai trò quan trọng và đầy tính biểu tượng tới sự can thiệp của Pháp vào Việt Nam, khi chính quyền Pháp đã cố gắng thành lập một chính phủ chống lại cộng sản với việc bổ nhiệm Vua Bảo Đại ngồi vào cương vị Quốc trưởng. Sau đó chiếc ấn báu được người Pháp trao trả cho vị vua cuối cùng của triều Nguyễn trong một buổi lễ tấn phong diễn ra vào ngày 08 tháng 03 năm 1952 tại Đà Lạt (thực ra là ngày 8 tháng 3 năm 1952 tại Hà Nội – Cù Huy Hà Vũ).”

Năm 1953, khi chiến tranh trở nên khốc liệt, Cựu Hoàng Bảo Đại đã chỉ thị cho thứ phi Mộng Điệp vận chuyển ấn và kiếm sang Pháp để giao lại cho Cựu Hoàng hậu Nam Phương và Cựu Thái tử Bảo Long. Năm 1963, Cựu Hoàng hậu Nam Phương qua đời, Bảo Long giữ cả ấn lẫn kiếm.

Bản thuyết trình Món đồ đấu giá cũng cho biết về đời sống hôn nhân của Cựu Hoàng Bảo Đại:

Sau những thất bại liên tiếp của quân đội Pháp, nổi bật là trận Điện Biên Phủ, quân Pháp rút khỏi Việt Nam và vua Bảo Đại bị phế truất năm 1955. Từ đó, ông sống lưu vong ở Pháp và không còn được hưởng trợ cấp tài chính của Pháp. Bên cạnh đó, ông cũng ly thân với người vợ đầu là Nam Phương Hoàng Hậu (Nam Phương nghĩa là hương thơm từ phương Đông) và sống một lối sống phóng túng, xa xỉ hơn.

Năm 1972, ông gặp bà Monique Baudot, người sau này trở thành vợ ông, và phong cho bà làm Công chúa Vĩnh Thụy.”

Năm 1980, khi xuất bản cuốn hồi ký “Con rồng Việt Nam” của ông, Cựu Hoàng Bảo Đại đã yêu cầu Cựu Thái tử Bảo Long cho mượn ấn để đóng vào cuối cuốn sách nhưng Bảo Long đã từ chối. Sau khi tái hôn với bà Monique Baudot vào năm 1982, Cựu Hoàng đã kiện Bảo Long ra tòa để lấy lại ấn và kiếm. Tòa án ra phán quyết theo đó Bảo Đại được giữ ấn và Bảo Long được giữ kiếm.

Cuối cùng, bản thuyết trình Món đồ đấu giá chỉ ra nguồn gốc của ấn:

“Nguồn gốc :

– Xuất xứ món đồ:

– Hoàng đế Minh Mạng, triều Nguyễn (1791-1841)

– Hoàng gia triều Nguyễn (theo dòng dõi)

– Tài sản của Hoàng đế Bảo Đại, Hoàng thái tử Vĩnh Thụy (1913 – 1997) – Hoàng đế An Nam và nguyên Quốc trưởng Việt Nam.

– Được thừa kế theo di chúc cho Công chúa Vĩnh Thụy (1946-2021) và sau đó được giữ bởi con cháu gia đình.”

Như vậy, theo Nhà đấu giá Millon, Cựu Hoàng Bảo Đại đã di chúc để lại cho bà Monique Baudot – Công chúa VĩnhThụy ấn “Kim Bảo Tỷ” và những người thừa kế của bà đem ấn này ra bán đấu giá.

Như tôi đã nói ở trên, ấn “Kim Bảo Tỷ” và kiếm “Khải Định Niên Chế” đã được Hoàng đế Bảo Đại giao lại cho Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại lễ thoái vị. Do đó, hai báu vật này đã trở thành tài sản của Nhà nước Việt Nam được đại diện bởi Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và các chính phủ kế nhiệm, trong đó có Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Do Cựu hoàng Bảo Đại biết rõ điều đó mà cuốn hồi ký “Con rồng Việt Nam” của ông là bằng chứng, việc ông chiếm hữu ấn và kiếm là không ngay tình. Như vậy, Cựu Hoàng không có quyền sở hữu đối với ấn và kiếm. Điều này có nghĩa những người thừa kế của bà Monique Baudot và ông Bảo Long không có quyền hợp pháp để bán hoặc chuyển nhượng hai báu vật này.

Hoàn trả ấn và kiếm cho Nhà nước Việt Nam

Điều 2276 của Bộ luật Dân sự Pháp quy định rằng bất cứ ai đánh mất hoặc bị trộm một thứ gì đó đều có thể đòi người chiếm hữu trả lại.

Kể từ khi Luật số 2008-561 ngày 17 tháng 6 năm 2008 của Pháp về cải cách thời hiệu dân sự có hiệu lực, vấn đề thời hạn sở hữu trong trường hợp chiếm hữu không ngay tình đối với động sản đã không được văn bản luật nào đề cập đến. Như vậy, khi chủ sở hữu có động sản bị đánh mất hay bị trộm mất mà đòi lại thì người chiếm hữu động sản không ngay tình phải trả lại động sản cho chủ sở hữu.

Căn cứ các quy định trên của Bộ luật dân sự Pháp, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, với tư cách chủ sở hữu ấn “Kim Bảo Tỷ” (金寶 璽) và kiếm “Khải Định Niên Chế” (啟 定 年 製), cần khẩn trương cử đại diện khởi kiện những người thừa kế của bà Monique Baudot và ông Bảo Long ra trước tòa án có thẩm quyền của Pháp để yêu cầu họ hoàn trả hai báu vật này cho Nhà nước Việt Nam.

Bên cạnh đó, Chính phủ Việt Nam có thể đề nghị Chính phủ Pháp giúp đỡ để ấn và kiếm này sớm được hoàn trả cho Nhà nước Việt Nam. Giải pháp ngoại giao này cũng hoàn toàn khả thi dựa trên những hành động thiện chí mới đây của Chính phủ Pháp liên quan đến các cổ vật thuộc các nước vốn là thuộc địa của Pháp. Vào năm 2018, Chính phủ Pháp đã trả lại cho Bénin 26 tác phẩm nghệ thuật thuộc vương quốc Dahomey (Bénin ngày nay). Năm 2000, Thượng viện Pháp đã bỏ phiếu nhất trí thông qua đạo luật trả lại những hiện vật thời thuộc địa cho Bénin và Sénegal.

Với trình bày trên, tôi, công dân Việt Nam Cù Huy Hà Vũ, trân trọng kiến nghị Quý Vị khẩn trương đòi lại ấn “Kim Bảo Tỷ” (金寶璽), và kiếm “Khải Định niên chế” (啟 定 年 製) cho Nhà nước Việt Nam, bằng đường tố tụng kết hợp với đường ngoại giao như tôi đã đề xuất ở trên.

Trong lúc chờ đợi, hôm nay, ngày 27 tháng 10 năm 2022, tôi đã gửi thư điện tử (email) cho ông Alexandre Millon, Chủ tịch Nhà đấu giá Millon yêu cầu ấn “Kim Bảo Yỷ” (金寶璽) vì báu vật này thuộc quyền sở hữu của Nhà nước Việt Nam.

Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng trong một ngày không xa, ấn vàng “Kim bảo tỷ” (金寶璽), tức ấn “Hoàng đế chi bảo”, và kiếm “Khải Định niên chế” sẽ trở về Tổ quốc Việt Nam trong sự hân hoan của toàn thể người Việt Nam trong và ngoài nước.

Trân trọng,

CÙ HUY HÀ VŨ

Email: Cuhuyhavuvietnam@gmail.com

Mobile: 703 203 1182

_______

Garden Grove, ngày 27/10/2022

Kính gửi: Đại sứ Nguyễn Quốc Dũng 

               Đại sứ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại Hoa Kỳ

               1233 20th St NW, Ste 400, Washington, DC 20036, Hoa Kỳ

Tôi là Cù Huy Hà Vũ, công dân ViệT Nam, Tiến sĩ Luật, thường trú tại 24 Điện Biên Phủ, phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội, hiện tạm trú tại 10926 Lotus Drive, Garden Grove, Orange County, CA 92843, Hoa Kỳ. Tôi xin gửi tới Đại sứ lời chào trân trọng.

Theo trang thông tin điện tử của Nhà đấu giá Millon, ngày 31 tháng 10 năm 2022 tại Paris, Nhà bán đấu giá Millon, sẽ đấu giá ấn bằng vàng ròng có tên “Kim Bảo Tỷ” (金寶 璽), được làm từ thời vua Minh Mạng, biểu tượng quyền lực của Triều Nguyễn (Việt Nam, 1802-1945). Cuộc đấu giá này được thông báo trong catalog là Món đồ đấu giá số 101/329. Thế nhưng cuộc đấu giá này là bất hợp pháp vì ấn này thuộc quyền sở hữu của Nhà nước Việt Nam.

Thực vậy, ấn “Kim Bảo Tỷ” cùng với kiếm “Khải Định Niên Chế” (啟 定 年 製) đã được Hoàng đế Bảo Đại trao cho đại diện của Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là Bộ trưởng Trần Huy Liệu và Bộ trưởng Cù Huy Cận tại lễ thoái vị của Hoàng đế ngày 30 tháng 8 năm 1945 tại Huế.

Do đó, tôi gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các vị lãnh đạo khác của Việt Nam “Kiến nghị đòi lại ấn “Kim Bảo Tỷ” và kiếm “Khải Định Niên Chế” cho Nhà nước Việt Nam” (đính kèm) trong đó tôi nêu các căn cứ pháp luật để sớm đưa hai báu vật này trở về Tổ Quốc Việt Nam.

Bởi lẽ trên, tôi trân trọng đề nghị Đại sứ chuyển ngay Kiến nghị của tôi cho Thủ tướng  Chính phủ Phạm Minh Chính và các vị lãnh đạo khác của Việt Nam.

Chân thành cảm ơn,

CÙ HUY HÀ VŨ

Thường trú tại 24 Điện Biên Phủ, phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội,

Hiện tạm trú tại 10926 Lotus Drive, Garden Grove, Orange County, CA 92843, Hoa Kỳ.

Email: Cuhuyhavuvietnam@gmail.com

Mobile: 703 203 1182

Ngôi nhà xiêu vẹo của Đảng Cộng Sản Trung Quốc sẽ sụp đổ

 

Ngôi nhà xiêu vẹo của Đảng Cộng Sản Trung Quốc sẽ sụp đổ

Project -Syndicate

Tác giả: Bùi Mẫn Hân

Đỗ Kim Thêm dịch

10-10-2022

Ảnh: Bảy người trong Ban thường vụ Bộ Chính trị khóa mới của Trung Quốc. Nguồn: Lintao Zhang/ Getty Images

Đặng Tiểu Bình hiểu rằng, một hệ thống dựa trên quy tắc là quan trọng để tránh lặp lại sự khủng bố cuồng tín đã được gây ra dưới thời Mao Trạch Đông. Nhưng niềm tin của ông không thể vượt qua lợi ích vị kỷ, và như Chủ tịch Tập Cận Bình đã chỉ ra, cơ ngơi thể chế mà ông Đặng xây dựng vào thập niên 1980 hóa ra trống rỗng.

Tại Đại hội toàn quốc lần thứ 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) trong tháng này, Tập Cận Bình gần như chắc chắn được chuẩn nhận chức Tổng bí thư Đảng và Chủ tịch Trung Quốc cho nhiệm kỳ thứ ba. Cùng với việc này, ông sẽ trở thành nhà lãnh đạo tối cao phục vụ lâu đời nhất của Trung Quốc kể từ thời Mao Trạch Đông, và các quy tắc và chuẩn mực được cho là chi phối chế độ ĐCSTQ sẽ bị phá vỡ.

Những quy tắc và chuẩn mực đó đã được đưa ra phần lớn bởi Đặng Tiểu Bình, người kế vị Mao Trạch Đông và nắm quyền vào năm 1978. Ông Đặng là người trực tiếp biết rõ những thiệt hại mà tinh thần cuồng tín thuộc về ý thức hệ của Đảng có thể gây ra. Trong cuộc Cách mạng Văn hóa, một trong những người con trai của ông đã bị Hồng vệ binh gây tê liệt. Bản thân ông Đặng cũng đã bị tước bỏ các chức vụ chính thức và được gửi đến làm việc tại một nhà máy ở một tỉnh xa xôi trong bốn năm – một trong ba lần ông bị chính phủ thanh trừng trong suốt sự nghiệp cách mạng lâu dài của mình.

Để bảo đảm rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ lại bị kìm kẹp bởi nỗi kinh hoàng như vậy nữa, với sự hỗ trợ của các nhà lão thành cách mạng khác đã sống sót sau cuộc Cách mạng Văn hóa, ông Đặng đã khôi phục quyền lãnh đạo tập thể và đặt ra các giới hạn về độ tuổi và nhiệm kỳ cho hầu hết các chức vụ cấp cao của ĐCSTQ. Trong những thập niên sau, giới lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc đã phục vụ không quá hai nhiệm kỳ và các ủy viên Bộ Chính trị tuân thủ mức giới hạn mặc định về độ tuổi là 68.

Nhưng ông Tập đã cho thấy là “hệ thống dựa trên các quy tắc” của ông Đặng thực ra mong manh như thế nào. Thực ra, đối với tất cả các trò chơi hòng đánh lừa dư luận về những thành tựu của ông Đặng, thành tích của ông về việc kiềm chế chế độ ĐCSTQ là hỗn tạp, tốt nhất phải nói là, không chỉ vì ông tự cam kết theo các quy tắc gần như không mạnh mẽ như người ta có thể mong đợi.

Trong phần thực hành, Đặng coi thường tinh thần lãnh đạo tập thể và các thủ tục hình thức. Ông hiếm khi cho tổ chức các cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị, bởi vì ông muốn phủ nhận đối thủ chính của mình, người bảo thủ trung thành phản đối cải cách kinh tế, một nền tảng để thách thức chính sách của ông. Thay vào đó, ông thực hiện vai trò lãnh đạo thông qua các cuộc họp riêng với những người ủng hộ.

Hơn nữa, khi đối phó với các nhà lãnh đạo có thiện cảm dành cho các lực lượng ủng hộ dân chủ, ông Đặng thường xuyên vi phạm các thủ tục và chuẩn mực mà ông đã thiết lập. Việc ông cách chức hai nhà lãnh đạo dân chủ là Hồ Diệu Bang năm 1986 và Triệu Tử Dương (người từ chối lệnh của Đặng để thực hiện thiết quân luật trong cuộc khủng hoảng Thiên An Môn) vào năm 1989 –  đã bất chấp nội quy của Đảng.

Trong cùng thời gian này, ông Đặng đôi khi tránh đưa ra một quy tắc, nếu làm như vậy, có thể làm hại cho lợi ích chính trị của ông. Điểm đáng chú ý nhất là, cùng với các nhà lãnh đạo cao niên khác của ĐCSTQ, ông đã không áp đặt các giới hạn về độ tuổi hoặc nhiệm kỳ đối với các thành viên của Bộ Chính trị. Ngay cả khi không thể giữ các chức vụ chính thức của chính phủ vô thời hạn, họ sẽ không bao giờ mất thẩm quyền ra quyết định của mình.

Cũng tương tự như vậy, ông Đặng không ban hành bất kỳ quy tắc hình thức nào quy định ai có thể làm Chủ tịch Uỷ ban Quân ủy Trung ương. Điều này cho phép ông Đặng tiếp tục nắm chức vụ này sau khi từ bỏ các chức vụ khác. Theo tiền lệ đó, Giang Trạch Dân cũng làm như vậy vào năm 2002. Đối với ông Tập, trong khi ông phải thông qua các kiến nghị nhằm loại bỏ việc giới hạn nhiệm kỳ Chủ tịch ra khỏi Hiến pháp vào năm 2018, thực ra ông được hưởng lợi của ĐCSTQ là đã không áp đặt giới hạn về nhiệm kỳ chính thức đối với chức vụ Tổng Bí thư.

Không có gì gây xáo trộn về các cuộc đấu tranh của Trung Quốc để duy trì các quy tắc và chuẩn mực. Ngay cả những nền dân chủ trưởng thành như Hoa Kỳ cũng phải đối mặt với những thách thức như vậy, như nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump đã thể hiện rõ. Nhưng nếu việc kiểm tra và cân bằng chính thức theo hiến định thất bại, các nền dân chủ ít nhất có thể tin tưởng vào một nền báo chí tự do, xã hội dân sự và các đảng đối lập để đẩy lùi, như họ đã làm chống lại Trump.

Trong các chế độ độc tài, các quy tắc và chuẩn mực mong manh hơn nhiều, vì không có các cơ chế đáng tin cậy để thực thi hiến định hoặc chính trị, và những kẻ chuyên quyền có thể dễ dàng chính trị hóa các thể chế, chẳng hạn như tòa bảo hiến, biến các cơ quan đó thành mềm dẻo để tùng phục. Và không có cơ chế chấp hành thứ cấp. Trung Quốc không có báo chí tự do hay cơ chế đối lập có tổ chức. Nếu một quy tắc trở nên không phù hợp – như giới hạn hiến định về các nhiệm kỳ Chủ tịch  dành cho ông Tập, nó có thể dễ dàng được thay đổi.

Mặc dù chà đạp các quy tắc và chuẩn mực thuộc về thể chế có thể mang lại lợi ích cho giới cai trị chuyên quyền, nhưng việc này không nhất thiết tốt đẹp cho chế độ của họ. Kinh nghiệm của ĐCSTQ dưới thời Mao là một trường hợp điển hình. Không bị cản trở bởi bất kỳ ràng buộc thuộc về thể chế nào, Mao đã tạo ra các cuộc thanh trừng liên tục và đưa Đảng từ thảm họa này sang thảm họa khác, để lại một chế độ đã khô cạn về mặt ý thức hệ và phá sản về mặt kinh tế.

Ông Đặng hiểu rằng một hệ thống dựa trên các quy tắc là cần thiết để tránh lặp lại trải nghiệm thảm khốc đó. Nhưng niềm tin của ông Đặng không thể vượt qua lợi ích vị kỷ, và cơ ngơi về thể chế mà ông xây dựng vào thập niên 1980 hóa ra không hơn một ngôi nhà xiêu vẹo, xây bằng giấy với các lá bài. Chuẩn nhận cho ông Tập trong tháng này chỉ đơn thuần là phát súng đầu tiên gây ra việc sụp đổ không thể tránh khỏi của hệ thống.

________

Tác giả: Bùi Mẫn Hân (Minxin Pei) là giáo sư môn Công Quyền học tại Claremont McKenna College, Hoa Kỳ. Ông là thành viên cao cấp không thường trú của Quỹ Marshall Đức ở Mỹ.

Bài liên quan: Lễ kỷ niệm 100 năm có thể là sự kiện trọng thể cuối cùng — Lễ kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng Cộng Sản Trung Quốc  Vạch trần dối trá lịch sử cận đại của Trung Quốc