Cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine: Điều tồi tệ nhất vẫn chưa xảy ra

01/03/2022

Der Spiegel

Tác giả: Von Matthias Gebauer, Fritz Schaap và Konstantin von Hammerstein

Hiếu Bá Linh, chuyển ngữ

1-3-2022

Xe tăng Nga bị phá hủy ở Ukraine. Nguồn: Anatolii Stepanov / AFP

Lời người dịch: Tuần báo Der Spiegel, một tuần báo có tiếng và uy tín nhất nước Đức, hôm 28/2 có đăng một bài báo phân tích về những sai lầm và thất bại của quân đội Nga, từ đó dự đoán một viễn cảnh leo thang quân sự, với những hậu quả khủng khiếp có thể xảy ra đối với Ukraine. Sau đây là bản dịch:

***

Ở Ukraine, quân đội Điện Kremlin đang tiến chậm hơn dự kiến. Các chuyên gia quân sự rất ngạc nhiên trước những sai lầm chiến lược của quân đội Nga. Bây giờ nó có thể thay đổi chiến lược của mình.

Khi tìm hiểu về cuộc chiến này, có những điều ít ai có thể ngờ tới. Trong những ngày qua, các bức ảnh về những xác xe tăng Nga còn sót lại đã tăng lên gấp bội trên mạng xã hội. Phi cơ và máy bay trực thăng Nga bị bắn cháy trên bầu trời. Trong một đoạn video, một hệ thống phòng không của Nga dường như đã bị đánh cắp: nó được kéo bởi một máy kéo Ukraine.

Đối với hầu hết các chuyên gia quân sự, có một điều rõ ràng là cuộc chiến không diễn ra như kế hoạch của Tổng thống Nga Putin.

John Spencer, người đứng đầu Khoa Nghiên cứu Chiến tranh Đô thị tại Học viện Quân sự Hoa Kỳ ở West Point, cho báo SPIEGEL biết: “Những sai lầm chiến lược là thật điên rồ. Người Nga không thể hiện quân đội của một siêu cường, họ cho thấy những điểm yếu đáng kinh ngạc“. Đó là một thất bại ở nhiều cấp độ. Nhiều chuyên gia quân sự đồng ý với ông.

Những điều kỳ quặc là rất nhiều. Các đơn vị Nga chỉ được vũ trang nhẹ, dường như tiến sâu vào lãnh thổ đối phương mà không có sự hỗ trợ cần thiết trên không, do đó binh lính bị giết hoặc bị bắt. Các đoàn xe tăng di chuyển mà không có sự hỗ trợ cần thiết của không quân hoặc bộ binh, khiến chúng trở thành mục tiêu dễ dàng cho tên lửa chống tăng. Nhiều đơn vị quá nhỏ được đưa vào trận chiến.

Dự kiến một cuộc chiến tranh chớp nhoáng 

Rõ ràng, Putin đã kỳ vọng lực lượng của mình sẽ nhanh chóng chiếm được Kiev và kết quả là phần còn lại của đất nước [Ukraine] sẽ thất thủ. Tuy nhiên, cho đến nay, trái với dự đoán của nhiều chuyên gia và rất có thể là kể cả chuyên gia Nga, quân đội Nga vẫn chưa chiếm được một thành phố quan trọng nào (tính đến ngày 28/2).

Việc triển khai các khí tài quân sự tương đối hạn chế, cho thấy rằng các nhà chiến lược quân sự Nga đã dự đoán trước, rất ít hoặc không có sự kháng cự. Theo các nguồn tin của báo Washington Post, giới lãnh đạo Nga bị sốc trước sự kháng cự mạnh mẽ của cả lực lượng quân sự lẫn thường dân Ukraine.

Chuyên gia Spencer của West Point nhận định, rõ ràng chiến lược của Nga dự tính trước là một chiến tranh chớp nhoáng. Một cuộc tiến nhanh đến thủ đô Kiev, bắt giữ hoặc trừ khử Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Sau đó, một chính phủ bù nhìn được dựng lên – như thế sẽ tránh được một cuộc chiến tranh trên toàn quốc.

Chiến lược này đã thất bại. Putin rõ ràng đã tính toán sai.

Không làm chủ không phận

Các lực lượng vũ trang Ukraine đã đẩy lùi các cuộc tấn công vào cả thành phố Kharkov lẫn thủ đô Kiev hồi cuối tuần qua. Video từ thị trấn Irpin nằm ở ngoại ô Kiev cho thấy, xe tăng và phương tiện quân sự của Nga bị phá hủy. Binh sĩ Ukraine thu thập vũ khí của lính Nga thiệt mạng.

Nhiều chuyên gia đặc biệt ngạc nhiên rằng, Nga vẫn chưa thành công trong việc giành chủ quyền trên không phận Ukraine. Mặc dù Moscow có lực lượng không quân lớn thứ hai thế giới và ngược lại, lực lượng không quân của Ukraine rất nhỏ.

Khi người Nga phát động cuộc tấn công Ukraine vào sáng sớm thứ Năm [ngày 24/2], họ đã có những khán giả không mời mà đến: NATO có thể theo dõi trực tiếp từ máy bay trinh sát của họ, về cách thức những kẻ tấn công sử dụng tên lửa hành trình để tấn công các mục tiêu trên khắp đất nước.

Đây là cách người Mỹ đã hành động trong các cuộc chiến ở Iraq và Balkan: Trước hết, họ phá hủy cơ sở hạ tầng quân sự của đối phương bằng tên lửa hành trình và rocket trong nhiều ngày. Các sân bay quân sự, và đặc biệt là các vị trí phòng không, các trung tâm chỉ huy, các đầu mối thông tin liên lạc. Sau đó các binh sĩ bộ binh mới được đưa vào chiến trường.

Sử dụng tiết kiệm tên lửa hành trình

Nhưng trước sự kinh ngạc của giới quân sự phương Tây, cuộc tấn công đầu tiên của Nga đã nhanh chóng kết thúc. Các chuyên gia NATO ước tính rằng, chỉ có khoảng 140 tên lửa hành trình được bắn trước khi cuộc xâm lược trên bộ bắt đầu. Họ đã chờ đợi số lượng phải gấp năm đến mười lần. Bất luận thế nào, Ukraine có diện tích gần như gấp đôi nước Đức.

Hai cách giải thích có thể nghĩ tới về việc sử dụng tiết kiệm các tên lửa hành trình đắt tiền. Hoặc là các kho dự trữ của Nga đều có hạn. Hoặc là những kẻ tấn công đã quá chắc chắn về ưu thế của mình nên họ đã điều động lực lượng mặt đất của mình trước khi phần lớn các cơ sở quân sự của Ukraine bị đánh sập.

Michael Kofman, giám đốc bộ phận Nga tại viện nghiên cứu CNA của Mỹ, giải thích: “Một chiến lược truyền thống là thực hiện các cuộc không kích và pháo kích trước khi đưa quân tiến vào“. Thay vào đó, ở Ukraine, một cuộc tấn công trên bộ được bắt đầu ngay lập tức. Kết quả là cuộc tiến quân rơi vào bế tắc. Quân đội đã trở nên dễ bị phản công và phục kích, và các con đường tiếp tế của họ dễ bị cắt đứt.

Theo nhận biết của quân đội NATO, Ukraine cũng đã thành công cứu được một phần lực lượng không quân của mình. Trong khi phi trường bị tấn công, họ cho phi cơ bay vòng quanh trên trời trong nhiều giờ và sau đó hạ cánh xuống các sân bay mà sau cuộc tấn công vẫn còn hoạt động được.

Hỗn loạn trong bộ máy quân đội

Trên thực tế, các cơ quan tình báo phương Tây cũng ngạc nhiên rằng, cuộc xâm lược Ukraine dường như đã được lên kế hoạch tồi tệ hơn nhiều so với dự kiến. Các nguồn tin tình báo nói với báo SPIEGEL rằng, các đội quân tấn công từ phía bắc, tiến về hướng thủ đô Kiev đã thiếu sự phối hợp cần thiết. Do đó, các đơn vị từ các bộ phận khác nhau của quân đội đã hành động không phù hợp và không hợp lý.

Các nhân viên tình báo mô tả sự hỗn loạn thực sự trong bộ máy quân đội Nga. Các đơn vị khác nhau mà tiến quân từ phía bắc vào Ukraine hoàn toàn không được kết nối kỹ thuật số. Các phân bổ số phút của một vài điện thoại vệ tinh có sẵn đã nhanh chóng được sử dụng hết. Do đó, các chỉ huy thường liên lạc với nhau bằng điện thoại di động GSM thông dụng trên thị trường và nó dễ bị nghe lén.

Các chuyên gia quân sự tin rằng, chiến thắng cấp tốc của Nga đã được dự đoán trước đây, hiện thất bại, bây giờ tất cả những khả năng đều có thể xảy ra:

– Nga có thể cảm thấy bị áp lực nặng hơn và phải chấp nhận một sự ngừng bắn,

– Hoặc nó có thể leo thang hơn nữa về mặt quân sự, với những hậu quả khủng khiếp có thể xảy ra đối với Ukraine.

Bởi vì ngay cả khi có chiến thắng, đặc biệt là ở phía nam của đất nước, thì cuộc tấn công vào Kiev cũng đã bị đình trệ ở ngoại ô thủ đô. Quân đội Nga có thể phải giao tranh đẫm máu, giành giựt từng căn nhà trong một thành phố được bảo vệ bởi binh lính và dân thường mà họ thông thạo đường phố hơn những kẻ tấn công. John Spencer của Học viện Quân sự Hoa Kỳ ở West Point cho biết: “Đó sẽ là một cơn ác mộng đối với lính Nga“. Một lựa chọn khác là ném bom thành phố trên diện rộng.

Nhưng phía bên đối phương dường như cũng bị đánh giá sai. “Ý chí chiến đấu và chất lượng của quân đội Ukraine cũng bị đánh giá thấp“, Ed Arnold từ Viện Hoàng gia Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh của Lực lượng Vũ trang Thống nhất (RUSI) ở London nói với báo SPIEGEL.

“Kế hoạch chiến lược của Nga đã không thành công. Họ đã mất một số lượng binh lính đáng ngạc nhiên. Ước tính khoảng 4.000 lính Nga tử trận chỉ trong sáu ngày”, Arnold ước tính. Nếu đúng, số binh sĩ đó sẽ tương đương với số binh sĩ Mỹ đã chết ở Iraq từ năm 2003 đến năm 2010. Thêm vào đó là tổn thất cao về thiết bị quân sự. “Tất nhiên, với ưu thế vượt trội của mình, các lực lượng vũ trang Nga vẫn có thể đạt được các mục tiêu quân sự của mình, câu hỏi đặt ra là với cái giá nào“.

Những điều không nên làm về mặt chiến lược

Theo Arnold, một cựu thành viên của lực lượng vũ trang Anh, nhận định rằng người Nga đã làm những điều mà về mặt chiến lược không được làm. “Không ai cố gắng chiếm lấy sân bay như người Nga đã làm ở Kiev, trừ khi đã làm chủ không phận“. Sân bay Antonov đầu tiên bị Nga chiếm, sau đó lại bị mất vì tiếp tế không được gửi đến. Bây giờ nó đã trở lại trong tay Nga.

Ngay cả trong giới tình báo, người ta cũng ngạc nhiên rằng, các đơn vị tấn công không được cung cấp đủ vật tư, thực phẩm hoặc nhiên liệu, hoặc hoàn toàn không có. Rõ ràng, giới lãnh đạo quân đội cho rằng thủ đô Kiev có thể bị chiếm trong vòng vài ngày, vì vậy quân đội đã không được trang bị phù hợp. Các nguồn tin tình báo nói với tờ SPIEGEL rằng, sự chán nản đang lan rộng trong các binh lính Nga.

Nhưng chính vì những ngày đầu tiên của cuộc chiến được đánh dấu bằng sự kháng cự quyết liệt của binh sĩ Ukraine và những sai lầm chiến lược đáng kinh ngạc của các lực lượng vũ trang Nga, nên bây giờ có thể cho rằng Nga sẽ tăng cường độ tấn công. Các cuộc không kích thật sự đã gia tăng vào thứ Hai.

Dự kiến cuộc chiến sẽ leo thang thêm

Theo Rob Lee, chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại ở Pennsylvania, chuyên về các vấn đề quân sự của Nga, cho biết, hiện Nga đã dè dặt thận trọng hơn so với các hoạt động ở Syria và Chechnya. Cụ thể là cho đến nay, chưa có vụ đánh bom quy mô lớn nào vào các thành phố như ở Aleppo năm 2016 và Grozny năm 1999. Lee nói, có lẽ, các nhà lãnh đạo Nga thật sự nghĩ rằng người dân Ukraine sẽ chào đón những kẻ tấn công.

Có thể cho rằng cách tiếp cận của Nga hiện đang thay đổi và tình hình sẽ xấu đi đáng kể. Người ta lo sợ rằng, quân đội Nga giờ đây sẽ sử dụng đến hỏa lực khổng lồ của mình để vớt vát cho sự mất thể diện vì những thất bại ban đầu, và buộc Ukraine phải đầu hàng bằng các cuộc dội bom trên diện rộng.

Chuyên gia quân sự Kofmann cảnh báo trên Twitter hôm Chủ nhật: “Tôi nghĩ rằng ngày hôm nay chúng ta đã chứng kiến ​​sự thay đổi trong các cuộc tấn công của Nga:

– Tập trung vào cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng, 

– Việc sử dụng tên lửa và pháo ngày càng gia tăng ở các vùng ngoại ô của Kiev (gia tăng cường độ hỏa lực).

Nỗi sợ hãi của tôi rằng cuộc chiến sẽ trở nên bẩn hơn nhiều và thường dân sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn, thật không may là nó đang bắt đầu trở thành sự thật”. Điều tồi tệ nhất, theo tiên lượng u ám như vậy, vẫn chưa xảy ra.